طراحي و روان سنجي ابزار سنجش خودكارآمدي درك شده بيماران ميان‌سال (60-30 ساله) مبتلا به ديابت نوع2 براي مراقبت از خود

Development and psychometric properties of perceived self-efficacy scale (SES) for self-care in middle-aged patients with diabetes mellitus type 2

ديابت، بيماري مزمن و ناتوان‌كننده‌اي همانند ساير بيماري‌هاي مزمن بوده، و مراقبت مناسب از خود، موجب ارتقاي سطح زندگي افراد مبتلا به ديابت، جلوگيري از شدت يافتن بيماري و كاهش عوارض ناشي از اين بيماري خواهد شد. درك بيمار از كارآمد بودن خويش در انجام خودمراقبتي، يكي از مهم‌‌ترين عوامل موثر بر موفقيت او در اجراي اين امر است. مطالعه كيفي ـ كمي حاضر با هدف طراحي روان‌سنجي خودكارآمدي درك‌شده بيماران 30 تا 60 سال مبتلا به ديابت نوع 2 در سال‌هاي 90-88 در شهر تهران به اجرا درآمد. بخش كيفي مطالعه جهت طراحي گويه‌هاي پرسشنامه انجام گرديد و ماحصل آن يك پرسشنامه 21 گويه‌اي بود. تعداد گويه‌ها پس از بررسي روايي صوري و محتوايي به 18 مورد تقليل يافته و در تحليل عاملي اكتشافي با حذف يك گويه از حيطه تغذيه، درصد واريانس بيان شده معادل 4/67 بود. تحليل عاملي تاييدي، برازش مناسب داده‌ها را نشان داد. در بررسي پايايي، ضريب آلفاي كرونباخ (85/0=?)، بر همساني دروني مناسب ابزار دلالت داشته و بازآزمايي ابزار با فاصله 2 هفته، ثبات قابل قبول ابزار را نشان داد (81/0=ICC). پرسشنامه نهايي با 17 گويه در 5 حيطه (تغذيه، فعاليت بدني، خودپايشي قند خون، مراقبت از پا و استعمال دخانيات) شكل گرفت. تحليل داده‌هاي مطالعه نشان داد كه ابزار طراحي شده، وسيله‌اي عيني و ساده براي ارزيابي خودكارآمدي درك‌شده بيماران ميانسال مبتلا به ديابت نوع2 براي مراقبت از خود است.

Objective (s): Diabetes is the most common metabolic disease with an increasing prevalence throughout the world due to the changes in life style. Appropriate self-care promotes the life condition of people with chronic illnesses, and reduces the side effects of such diseases and it has been proved that the perception of the patient about her/his efficacy in self-care is one of the most important factors in her/his success, so this study was designed to develop a scale for evaluating self-efficacy for self-care in middle-aged patients (30-60 years old) with type II diabetes. Methods: This was a two-phase study that was conducted during 2009 to 2011 in Tehran, Iran. First, an item pool was prepared according to the literature, focus group discussions, and expert panel. In the quantitative part of the study; content, face and construct validity using factor analysis (both exploratory and confirmatory) were performed and reliability (internal consistency and test-retest) was determined for assessing the psychometric properties of the scale. Results: A 21-item questionnaire was developed through the qualitative phase. In face and content validity process 3 items were dropped. Exploratory factor analysis loaded 17 items with a five-factor solution (nutrition, physical activity, self monitoring of blood glucose, foot care and smoking) that jointly accounted for 67.4% of observed variance. The confirmatory factor analysis showed a good fit to the data. Cronbach’s alpha coefficient indicated a good consistency (?=0.85), and test-retest of the scale with 2-weeks interval confirmed appropriate stability for the scale (ICC=0.81). Conclusion: The findings showed the designed questionnaire can assess the self-efficacy for self-care in middle-aged (30-60 years old) patients with type II diabetes. It is a short and easy to use questionnaire and contains the 5 most important diabetes related behaviors which need self-efficacy for self-care.