نقد و بررسي تقرير فلسفي برهان تمانع با تاكيد بر تقرير شهيد مطهّري

A Critique of Philosophical Exposition of Argument from Mutual Hindering with Emphasis on Martyr Motahhariʹʹs Exposition

از ميان براهيني كه توسط دانشمندان اسلامي براي اثبات توحيد خداوند متعال اقامه كرده‏اند، برهان تمانع به دليل بهره‏مندي از پشتوانه عقل و نقل، از جايگاه ويژه‏اي برخوردار است. شهيد مطهّري نيز براي نفي تعدد واجب‏الوجود و درنتيجه اثبات توحيد خداوند متعال، اين برهان را در كنار براهيني نظير برهان فرجه و برهان از طريق وحدت عالم، نامحدودي ذات خداوند متعال و نيز از راه نبوت مطرح كرده است. با اين تفاوت كه ايشان سعي كرده تا با ارايه تقريري جديد و متفاوت، به برخي اشكالاتي پاسخ دهد كه تقارير ديگر قادر به پاسخ‏گويي آنها نيستند. در اين پژوهش سعي شده تا با روش توصيفي ـ تحليلي، ديدگاه شهيد مطهّري با عنوان «تقرير فلسفي» بسط داده شود و صحت تقرير ايشان و نيز صحت تطبيق اين تقرير با آيه بيست و دوم سوره «انبيا » مورد نقد و بررسي قرار گيرد.

Muslim thinkers present different arguments to prove the unity of the Most High God. The argument from mutual hindering is of special position because it has rational and transmitted support. Martyr Motahhari puts forward this argument in addition to such arguments as argument of interval, argument through unity of universe, argument of limitlessness of the Most High Godʹs essence and argument from prophecy in an attempt to negate the plurality of the Necessary Existence and prove the unity of the Most High God. The difference is that he tries to propose a novel and different exposition to answer some of the problems which other expositions cannot solve. Using a descriptive-analytical method, the present paper seeks to expand martyr Motahhariʹs view entitled "philosophical exposition" and criticize and examine the validity of his exposition and its compatibility with the Quranic verse 22 in the Chapter "The Prophets"