بازسازي ديدگاه ملا صدرا درباره زيبايي و هنرآفريني

Reconstruction of Mulla Sadraʹʹs View on Beauty and Art

توجه ملا صدرا به حكم فلسفي ابن‌سينا درباره نحوه ادراك وحدت و كثرت و به‌كارگيري اصولي همچون اصالت وجود،‌ وحدت وجود، اشتداد وجود، مساوقت صفات كمالي و وجود سبب شده است كه ملا صدرا در عرصه زيبايي به اصولي همچون اصالت زيبايي،‌ وحدت زيبايي، و اشتداد زيبايي، اگرچه بدون نام بردن صريح از آن‌ها، پاي‌بند گردد. سنخ‌شناسي ملا صدرا از انسان‌ها و توجه به رابطه سنخيت ميان علت و معلول اين اجازه را به ما مي‌دهد كه از چهار سنخ هنرآفريني سخن بگوييم و ديدگاه نانوشته ملا صدرا را بازسازي كنيم. هنر واقعي صرفاً هنر الهي است و در كنار آن هنرنماهاي شهوي،‌ غضبي، و شيطاني قرار دارد. در گرفتار آمدن انسان در هنرنماهاي شهوي،‌ غضبي، و شيطاني نقش اصلي بر عهده وساوس شيطاني به‌منزله عامل بيروني، و قوه واهمه به‌منزله عامل دروني است.

Because of using principles such as principality, unity, gradation of existence and concomitance between existence and unity, along with an exhaustive understanding of Ibn Sinaʹs philosophical principle about our knowledge of unity and multiplicity, Mulla Sadra believed new philosophical-aesthetical principles such as principality, unity and gradation of beauty, though he didnʹt use these terms explicitly. We can reconstruct implicit Mulla Sadraʹs theory on art by considering his view on typology of human beings, cognation of cause and effect, and the fact that creating art is a kind of causality. Therefore, we have four kinds of art: theocentric, passionate, indignational and satanic. The real art is the theocentric one and the other three are pseudo. Satanic whispering, as an exterior cause, and estimation faculty, as an interior one, play the main role in keeping human beings occupied with passionate, indignational and satanic pseudo arts.