تجزيه انعطاف ‌پذيري فنوتيپي ژنوتيپ‌هاي اميد بخش جو در اقليم سرد ايران

Phenotypic plasticity analysis of promising barley genotypes in cold zone of Iran

چكيده عملكرد يك ژنوتيپ ممكن است از مكاني به مكان ديگر و يا از سالي به سال ديگر تغيير يابد، بنابراين مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ در محيط اهميت مي يابد. دراين تحقيق به منظور مطالعه سازگاري و پايداري، 19 ژنوتيپ جو در مقايسه با شاهد، آزمايشات سراسري با استفاده از طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار، در 7 ايستگاه و به مدت دو سال زراعي مورد بررسي قرار گرفتند. روش هاي گوناگون تجزيه پايداري براي مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ در محيط بكار گرفته شد كه شامل: 1- روش هاي مبتني بر رگرسيون مانند روش ابرهارت و راسل يا روش فاينلي و ويلكينسون؛ 2-روش هاي مبتني بر واريانس مانند روش پليستاد يا روش اكووالانس ريك؛ 3- روش هاي نا پارامتري مانند ميانگين يا ضريب تغييرات رتبه، كه تجزيه هاي پايداري به كار گرفته شده، نتايج نسبتاٌ متفاوتي را در ارتباط با وضعيت سازگاري و پايداري ژنوتيپ هاي مورد بررسي نشان داد. با اين وجود در اكثر موارد نتايج به دست آمده از روش هاي مختلفضمن تاييد يكديگر، قادر به شناسايي پايدارترين ژنوتيپ و ضعيف ترين آن ها از حيث پايداريبودند. در مجموع لاين شماره 17 با توجه به معيار هاي پايداري مورد استفاده در اغلب روش ها، پايداري مطلوب تري را نشان داد و بعنوان ژنوتيپ برتر از حيث پر محصولي و پايداري عملكرد شناسايي گرديد و براي برنامه هاي به زراعي و آزمايش هاي تحقيقي تطبيقي در شرايط زارعين پيشنهاد گرديد.

Abstract Barley is one of the most important crops growing under various climatic conditions. For breeding purposes, cultivated areas of Iran have been categorized into three environmental regions of which barley breeding program in cold zone is being conducted in eight agricultural research stations namely Arak, Ardebil, Hamedan, Jolgeh Rokh, Karaj, Miandoab and Mashhad. Since performance of a given genotype might vary from one location/year to another one, studying genotype × environmentinteraction (G×E) becomes important. Moreover, eligibility of cultivar release depends on our knowledge obtained by investigating G×E effect on stability of promising breeding lines. In the present study, in order to study stability and adaptability of 19 genotypes (with national check) an experiment was carried out in the above mentioned stations during two consecutive cropping seasons. The experimental trials were based on a randomized complete block design with three replicates. Various stability analyses was undertaken to study G×E interaction: 1- Regression based analysis e.g. Eberhart and Russell or Finlay and Wilkinson methods; 2- Variance based analyses e.g. Plaisted or Wrickemethods; and non-parametric analyses e.g. mean or coefficient of variation of Rank method. Different analyses applied led us to various results in which to some extend dissimilarities were shown. However, the analyses in many cases were able to confirm each other in presenting the most and the least stable genotype over the environments studied. Overall, the promising line no. 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) was recognized as the best genotype examined in terms of being a high yielding and stable genotype, therefore these genotype was recommended for on-farm trials an release.