آشنايي‌زدايي و برجسته‌سازي زباني در غزليات مولانا شمس‌الدين محمد وحشي بافقي

Language Defamiliyarization in Molana Shamsedin Mohammad Vahshi-ye Bafghiʹʹs lyric poems

مولانا شمس‌الدين / كمال‌الدين محمد وحشي بافقي يكي از شاعران نامي ايران در قرن دهم است كه در سال ??? هجري قمري در شهر بافق چشم به جهان گشود. ارزش شعر او بيشتر در تاثيري است كه در تغييرات سبكي شعر فارسي در سده دهم بر جاي گذاشته است و منجر به پيدايش و رشد سبك جديدي شده‌است كه به سبك بازگشت يا «مكتب وقوع» موسوم مي باشد. برجسته سازي از مسايل مطرح در نقد فرماليستي است كه در بررسي ها و نقدهاي مرتبط به ادبيّت متن مورد توجه قرار مي گيرد. منظور از آشنايي زدايي در شعر، مجموعه راه كارهايي است كه شاعر به واسطه آن‌ها سعي مي‌كند متن را در برابر ديدگان مخاطب، غريبه جلوه دهد، در اثر اين امر دريافت معناي متن توسط مخاطب به تاخيرافتاده و متن ادبي آشنازدا مي گردد. از تجزيه و تحليل تركيبات آشنازداي شعر وحشي مي توان به نتايج زير رسيد: شاعر بيشتر با به ‌كارگيري گروه‌هاي اسمي و گاه با تركيبات اسمي اي كه در جملات پيرو قابل تاويل به صفت هستند و نقش وصفي مي-پذيرند، سعي در آشنايي‌زدايي داشته است. از طرفي گره خوردگي اين تركيبات با ايماژهاي شعري از ديگر عوامل برجسته ساز غزليات وحشي بافقي مي باشد. از ديگر راه كارهاي زباني وحشي، جهت برجسته كردن كلامش، مختصرسازي و فشرده‌سازي هنرمندانه مفاهيم، كاربرد شاعرانه كلمات گويشي و مثل ها در شعر در سطح واژگان و نحو، جا به جايي ها و تكرارهاي برجسته و ساير ويژگي هايي كه به غزل وحشي هويت خاص بخشيده است.

Molana Shamsodin/ Kamaloddoin Mohammad vahshiBafghi is one of the most well-known Iranian poets who were born in Bafegh in 939 AH. He was one of the most influential poets on the 10th century Persian poem that lead to a new literary school, namely Voghu School. Defamiliarization is one of the current trends in formalist text criticism. This article aims to investigate defamiliarization of words and phrases in Vahshiʹs lyric poems to show his mastership in language and literature. Vahsi makes the text foregrounding and defamiliar through nominalization of verbs and adjectives, topicalization of different parts of speech, finalization of different parts of speech, abstraction of sentences and phrases through deletion or combination of different parts, dialectical usages like dialectical words or proverbs in the poems, noticeable repetitions and so many other literal and lingual methods which grants Vahshiʹs poem a unique identification.