اثر تاريخ كاشت و پيش تيمار بذر بر مراحل فنولوژيك، خصوصيات مرفولوژيك و عملكرد دانه آفتابگردان

Effect of planting date and seed pre treatment on phenological stages, morphological traits and seed yield of sunflower

چكيده به منظور بررسي اثرات تاريخ كاشت و پرايمينگ بر مراحل فنولوژيك، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام آفتابگردان، آزمايشي در به صورت طرح اسپليت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1389 در مركز تحقيقات كشاورزي استان سمنان (شاهرود) اجرا گرديد. كرت هاي اصلي شامل تاريخ هاي كاشت (31 خرداد، 14 تير و 29 تير) و در كرت هاي فرعي ارقام آفتابگردان (آذرگل و فرخ) و روش هاي پرايمينگ بذر (اسموپرايمينگ، هيدروپرايمينگ، شاهد) قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد كه زمان وقوع مراحل اصلي نمو آفتابگردان شامل ظهور طبق (R1)، گرده افشاني (R5) و رسيدگي فيزيولوژيكي (R9) تحت تاثير اثرات منفرد تاريخ كاشت، رقم و پرايمينگ قرار گرفت. همچنين اثر متقابل تاريخ كاشت و رقم بر مرحله ظهور طبق معني دار بود. با تاخير در كاشت وقوع كليه مراحل نمو سريعتر انجام پذيرفت. هيبريد فرخ در مقايسه با هيبريد آذرگل، مراحل نمو را سريع تر طي نمود كه اين اختلاف حاكي از زودرس بودن رقم فرخ مي باشد. با تاخير در كاشت ارتفاع بوته، ارتفاع طبق، قطر ساقه، كلروفيل كل و عملكرد دانه كاهش يافت. هيبريد آذرگل داراي ارتفاع بوته، ارتفاع طبق، قطر ساقه، قطر طبق و عملكرد دانه بيشتري نسبت به هيبريد فرخ بود. تاريخ هاي كاشت، ارقام و پرايمينگ، عملكرد دانه را تحت تاثير قرار دادند. به طوري كه با تاخير در كاشت عملكرد دانه كاهش يافت. بيشترين عملكرد دانه مربوط به تاريخ كاشت 31 خرداد(kg/ha 1790) و 14 تيرkg/ha) 1505) و كم ترين آن مربوط به تاريخ كاشت 29 تير( kg/ha 7/774) بود. رقم آذرگل از نظر عملكرد دانه بر رقم فرخ برتري داشت. تيمار اسموپرايمينگ و هيدروپرايمينگ با عملكرد دانه معادل 1441 و 1375 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد با عملكرد 1253 كيلوگرم در هكتار برتري داشتند.

Abstract Due to study the effect of planting date and seed priming on phenological stages, yield and yield components of sunflower varieties, an experiment was done as split factorial in the basis of randomized complete blocks design in 3 replications in research center of semnan (Shahrood). Planting date (20 Jun, 4 July and 19 July) as main plots and sunflower varieties (Azargol and Farah) and Seed priming methods (Osmopriming, Hydro priming and Control) as factorial considered as sub plots. The results indicated that, the main phonological sunflower stages as head emergence stage (R1), anthesis (R5) and Physiological maturity (R9), significantly affected by planting date, variety and priming. Interaction effect of planting date and variety was significant on head formation. Farokh had faster development stages than azargol variety. Delay in planting time deceased plant height, head height, stem diameter, head diameter and seed yield. Azargol was more succeed in plant height, head height, stem diameter, head diameter and seed yield than farrokh variety. The maximum seed yield gained in 20 Jun (1790 kg/ha), 4 July (1505 kg/ha) and the lowest one belonged to 19 July (774/7 kg/ha). Osmopriming (1441 kg/ha) and hydro priming (1375 kg/ha) treatments had the more seed yield than control (1253 kg/ha).