خويشكاري خداي نبوي بين النهريني در فرمان كوروش

Nabu’s function in Cyrus Cylinder

كتيبه فرمان كوروش تاكنون اساس پژوهش هاي فراوان قرار گرفته، ولي به نقش خداي نبوي بين-النهريني در اين كتيبه از منظر اسطوره شناختي عنايت چنداني نشده است. كتيبه فرمان كوروش آسيب هايي ديده و نبو و مردوك تنها خداياني هستند كه نامشان در اين نوشته باقي مانده است. خداي نبو، صاحب خويشكاري توكل بر خط، كتابت، خرد، محافظت از كاتبان و تا حدي شادي-بخشي، گاه وزير و گاه فرزند مردوك انگاشته مي شد. هدف نگارنده در اين مقاله بررسي اين موضوع است كه چرا كوروش هخامنشي در فرمان (استوانه) مشهور خود، كه به هنگام فتح بابل دستور نگارش آن را صادر كرد، در كنار نام مردوك از خداي نبو ياد كرده و انگيزه كوروش يا كاتبان تحت فرمان او در استفاده از نام اين خدا، به جاي نام خدايان ديگر، چه مي توانسته باشد. با اين هدف ابتدا به معرفي خويشكاري ها و معبد و خاستگاه نبو مي پردازيم و سپس نقش او در جاهاي مختلف و متون پادشاهي در طول زمان و همچنين اهميت آمدن نام نبو و مردوك را در كنار يكديگر ذكر مي كنيم. آنگاه به بررسي تقش نبو در استوانه كوروش مي پردازيم و نتيجه مي گيريم كه به احتمال -فراوان نبو، به دليل جانشيني مردوك، حفاظت از پادشاهي كوروش و جانشينش كمبوجيه، توكل بر خرد و عمر طولاني و شادي و قدرت بخشيدن و مشروعيت بخشيدن به كوروش و جانشينانش در اين كتيبه به جايگاه دوم پس از مردوك دست يافته است.

Many studies have been accomplished on the subject of Cyrus Cylinder inscription, but mythological role of Mesopotamian Nabu on this cylinder has not been properly studied. The Cylinder is damaged on some parts and Nabu and Marduk are the only remained god-names in the inscription. Nabu was the god of writing, wisdom, and to some extent happiness who protected scribes and was believed to be the Marduk’s minister or son. The authors’ aim, in this article is to understand why Cyrus had Nabu be mentioned beside Marduk in his famous cylinder which was ordered to be carved on his peaceful triumph over Babylonia, and why no other god-name was inscribed there. Therefore, Nabu’s function, temple and origin are initially studied and then his different roles in kings’ inscriptions in different times and places, and also the importance of attendance of Marduk and Nabu beside each other are studied. Finally, Nabu will be analyzed in Cyrus Cylinder and it will be made clear, as the result, that Nabu had probably an important role in the said inscription as Marduk’s son and heir, and the one who empowered and protected kingdom of Cyrus and his successor, Cambyses, relying on wisdom, longevity and happiness.