عبور كشتي‌هاي بخار از كانال سويز و تاثير آن بر رشد تجارت بنادر ايراني خليج فارس در سه دهه آخر قرن نوزدهم ميلادي

The impact of the steamships crossing the Suez Canal on the Iranian ports of Persian Gulf through the last three decades of 19th Century

در قرن نوزدهم ميلادي اختراع كشتي‌هاي بخار كه توناژ بالاتري داشتند و همچنين افتتاح كانال سويز كه جايگزين راه جنوب افريقا شد، تغييرات مهمي در تجارت ايجاد كرد. بنادر ايران در جنوب كه از طريق خليج فارس به آب‌هاي آزاد دسترسي دارند نيز از اين تحول بهره‌مند شدند. اين تحقيق درصدد است تاثير كانال سويز را به طور غيرمستقيم و براساس افزايش رفت وآمد كشتي‌هاي بخار به بنادر ايران مورد بررسي قرار دهد. بهترين راه نشان دادن اين تغيير بررسي آماري تعداد و توناژ كشتي‌هاي بخار است كه به خليج فارس آمده‌اند. مطالعه موردي اين تحقيق متمركز بر چهار بندر بوشهر، لنگه، بندر عباس و خرمشهر است. اين تحقيق براساس روش كتابخانه اي و كيليومتريك تهيه شده و در دو مرحله تنظيم شده است. نخست طرحي جهاني از تجارت ميان شرق و غرب ارايه مي‌شود سپس نقش كانال سويز در افزايش تعداد و توناژ كشتي‌هاي بخار وارد شده به بنادر خليج فارس در مقايسه با كشتي‌هاي بادباني به تفكيك و سپس در قياس با هم مورد بررسي قرار مي‌گيرند. قواعد كيليومتريك اين تحقيق نيز در بخش پي نوشت منعكس شده است.

The invention of higher tonnage steamships and the opening of the Suez Canal instead of the way of southern Africa, created significant changes on commercial affairs of 19th century. The Iranian Southern ports, accessing to the open seas through the Persian Gulf, had benefited such development. This article is indirectly trying to analyze the impact of the Suez Canal on Iranian ports on the basis of steamers’ traffics in the Persian Gulf .The best way to study this change is to calculate the number and the tonnage of the steamers which came into the Persian Gulf, especially to the ports of Bushehr, Lengeh, Bandar Abbas, and Khorramshahr. Present survey has been conducted on library and cliometrics methods and has been set in two phases. Firstly, a global pattern of commerce between West and East has being provided, and then the role of the Suez Canal on the increase of the number and the tonnage of steamers entered the Persian Gulf would be taken in to account comparing to ordinary galleasses. The cliometrics used in this research has been reflected in notes section.