جوانان و بيگانگي تحصيلي و دانشگاهي

Youth and Academic and Educational Alienation

مطالعات تجربي انجام‌شده در حوزه فرهنگ دانشگاهي در ايران نشان از جامعه‌پذيري و فرهنگ‌پذيري دانشگاهي ناكارآمد و منفعل دانشجويان و جدايي و بيگانگي آنها از ساختار، فرايند و فرهنگ دانشگاهي مطلوب دارد. احساس و نگرش بي‌قدرتي، بي‌هنجاري، انزواي اجتماعي و در كل بيگانگي از خود، فرايند تحصيل، فضاي دانشگاه، اساتيد و ديگر دانشجويان به طور فزاينده در انديشه و احساس طيف قابل توجهي از دانشجويان تحصيلات تكميلي علوم انساني و اجتماعي رواج يافته است. پژوهش حاضر با الهام از روش‌شناسي تلفيقي به دنبال آن است تا پديدار‌شناسي تجربه بيگانگي تحصيلي و دانشگاهي را از منظر دانشجويان و بر اساس تجربه زيسته و روايت آنها باز‌سازي و تشريح كرده و ضمن نشان دادن ويژگي و عوامل اجتماعي دروني و بيروني موثر بر اين تجربه، سنخ‌شناسي از نوع و ميزان آن به دست داده و در نهايت استراتژي‌ها و واكنش دانشجويان به اين تجربه را آشكار سازد. طراحي تحقيق مبتني‌بر مصاحبه‌هاي نيمه‌ساخت‌يافته كيفي است كه در سنت نظريه مبنايي با حدود 40 نفر از دانشجويان تحصيلات تكميلي علوم انساني و اجتماعي شهر تهران انجام شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد مولفه‌هاي اصلي تجربه بيگانگي تحصيلي و دانشگاهي ضمن ارتباط و تاثيرپذيري مستقيم از سياست فرهنگ، آثار و پيامدهاي اجتماعي، رواني و اقتصادي مهمي در زندگي دانشجويان دارد. فاصله‌گزيني يا بيگانگي دانشگاهي هدفمند، تطابق گزينشي با انتظارات و هنجار‌هاي شناختي دانشگاهي و ايجاد هماهنگي و تعادل بين نياز‌ها و ارزش‌هاي شخصي با خود دانشگاهي و رسمي (خرده‌فرهنگ شاگرد اولي‌ها) گونه‌هاي عمده تجربه بيگانگي و استراتژي‌هاي مواجهه با آن براي دانشجويان محسوب مي‌شوند.

The empirical studies undertaken on academic culture in Iran suggest an inefficient academic acculturation and students alienation from the structure and process of a desired academic culture. A sense of powerlessness, normlessness, anomie, social isolation and in general strangement from the self, educational processes, unverrsity camp, academic staff members and also from other students is increasingly growing in the minds and feelings of a considerable number of higher education students in humanities and social sciences. Drawing on a mixed methodology, the following paper aims to reconstruct the phenomenology of academic and educational alienation based on students personal lived experience and narrativity. Apart from accounting for internal and external social factors affecting this experience, we have proposed a typology of the types of alienation experienced by different groups of students and the strategies they have adopted to counter it. Results suggest that alienation is directly affected by culture politics and involves different social, psychological, and economic consequences in their lives.