پديد آورندگان :
سبحاني‌نژاد، مهدي نويسنده استاديار دانشگاه شاهد , , همايي، رضا نويسنده كارشناس ارشد روانشناسي ,
كليدواژه :
تحليل محتوا , دوره راهنمايي , فرهنگ كار , كتاب درسي , محتوا , نگرش
چكيده فارسي :
در اين پژوهش با هدف تحليل ميزان توجه كتاب‌هاي درسي دوره راهنمايي كشور به انواع مولفه‌هاي فرهنگ كار و ابعاد سه‌گانه نگرش مذكور (شناختي، عاطفي و رفتاري) شش سوال اصلي پژوهش مورد بررسي واقع شده است. پژوهش حاضر توصيفي و از نوع تحليل محتوا و جامعه پژوهش نيز كليه كتاب‌هاي درسي دوره راهنمايي تحصيلي چاپ سال 82-81 بوده است. از جامعه مذكور پانزده كتابِ آموزش حرفه و فن، تعليمات اجتماعي، فرهنگ اسلامي (تعليمات ديني)، ادبيات فارسي و علوم تجربي پايه‌هاي اول، دوم و سوم (جمعاً 15 كتاب) با روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده است. ابزار اندازه‌گيري، چك‌ليست تحليل محتواي محقق ساخته بوده و يافته‌هاي پژوهش نيز با بهره‌گيري از شاخص آماري توصيفي و استنباطي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. عمده‌ترين يافته‌ها ي پژوهش از اين قرار است:
1. در مجموعه كتاب‌هاي دوره راهنمايي به ترتيب در كتاب حرفه و فن از 171 مرتبه توجه به مولفه‌هاي فرهنگ كار، تنها در 31 درصد موارد به همه ابعاد نگرش فرهنگ كار توجه شده است. فرايند مذكور در كتاب‌هاي تعليمات اجتماعي از 316 مرتبه توجه تنها در 41 درصد و در كتاب‌هاي علوم‌تجربي از 45 مرتبه توجه فقط در 78 درصد موارد بوده است. در كتاب‌هاي فرهنگ اسلامي و تعليمات ديني و همچنين فارسي به ترتيب 30 و 32 مرتبه به بُعد شناختي مولفه‌هاي فرهنگ كار توجه شده و به ساير ابعاد نگرش مذكور(عاطفي و رفتاري) توجه نشده است.
2. فرايند مذكور براساس سه پايه تحصيلي بيانگر آن است كه در كتاب‌هاي پايه اول دوره راهنمايي از 206 مرتبه توجه به مولفه‌هاي فرهنگ كار، تنها در30 درصد موارد، در كتاب‌هاي پايه دوم از 245 مرتبه توجه در 5/68 درصد موارد و در كتاب‌هاي پايه سوم از 146 مرتبه توجه تنها در 39 درصد موارد به‌طور كامل به همه ابعاد نگرش فرهنگ كار توجه شده است.
3. در مجموع كتاب‌هاي دوره راهنمايي، 597 مرتبه به بُعد شناختي نگرش فرهنگ كار، 389 مرتبه (1/65 درصد) به بُعد عاطفي و 217 مرتبه (3/36 درصد) به بُعد رفتاري نگرش مذكور توجه شده كه در اين راستا226 مرتبه از توجهات شناختي (8/37 درصد) اشاره مستقيم و 367 مرتبه (9/60 درصد) اشاره غيرمستقيم بوده است. مولفه‌هاي رعايت بهداشت و ايمني حرفه‌اي (132 مرتبه) و همدلي و همكاري گروهي (112 مرتبه) داراي بيش‌ترين توجه و مولفه‌هاي مشاركت در انجام فعاليت‌ها، صداقت در انجام كارها و ارايه انتقادات سازنده با يك مرتبه داراي كم‌ترين توجه بوده‌اند.
چكيده لاتين :
This research aimed to determine the extent to which junior high school textbooks have paid attention to the different components of work, culture and the three dimensions of the work culture attitude (cognitive, emotional and behavioral). To this aim, the effort is taken to answer seven major questions. The research method was descriptive content analysis and the research society was the junior high school textbooks published during the academic year 2002-2003.
Among junior high school textbooks fifteen books related to technology, social science, Islamic culture(religious teachings), Persian literature and experimental science of the first, second, and the third grades were selected through objective sampling.
The research instrument was the researcher made content analysis checklist. Research findings analyzed based on descriptive and analytic statistics criteria, are as follows:
1) Among Junior high school textbooks, vocational textbooks referred to work culture 171 times, but in 31 percent of the times all aspects of the work culture attitude were taken into consideration. This trend in social science books showed 316 times and %41, in experimental science books 45 times and %78, in Islamic culture and religions teaching and in Persian Literature textbooks there were 30, and 32 references to the cognitive aspect of work culture where as no attention was made to other aspects (emotional and behavioral).
2) Among the three grades, the textbooks of the first grade had 206 references to the work culture, and in only 30% of the cases all aspects of work culture were taken into consideration. In second textbooks, 245 references and only 68.5%, and in third grade textbooks 146 references were observed and 39%.
3) In all junior high school textbooks, 597 references to the cognitive aspect of work culture, 389 references (65.1%) to the emotional aspect and 217 references (36.3%) to the behavioral aspect were observed. Among the above references to the cognitive aspects, 226 references (37.8%) were direct and 367 references (60.9%) were indirect. Among the components, the vocational safety and hygiene with 132 and group cooperation with 112 references had the highest references and the participation in performing the tasks, honesty in performing the task components, and committed criticism with only one reference each component had the lowest references.
