تبيين مدل اخلاق كار اسلامي و رفتار شهروندي سازماني با واسطه‌ي ارزش‌هاي شغلي (مورد مطالعه دانشگاه علوم پزشكي اصفهان)

An Explanatory Model of Islamic Work Ethics and Organizational Citizenship Behavior Due to Job Values: Case Study of Isfahan University of Medical Sciences, Iran

مقدمه: امروزه سازمان‌ها براي نهادينه كردن اخلاقيات در اعضاي سازماني خود، به تكنيك‌ها و ابزارهاي متعددي متوسل شده‌اند. از اين‌رو، در اين پژوهش، به شناسايي اهميت و تاثير اخلاق كار در ايران با تكيه و تاكيد بر اصول اخلاق اسلامي و فرهنگ حاكم بر سازمان‌ها، با لحاظ رفتار شهروندي سازماني و واسطه‌گري ارزش‌هاي شغلي پرداخته شد. روش بررسي: پژوهش از نوع ميداني و كاربردي بود كه در سال 1390 انجام شد. جامعه‌ي آماري اين پژوهش را كليه‌ي كاركنان دانشگاه علوم پزشكي اصفهان، با مدرك تحصيلي كارشناسي و بالاتر تشكيل دادند. تعداد كاركنان 8282 نفر و روش نمونه‌گيري خوشه‌اي از نوع طبقه‌اي- تصادفي بود و تعداد نمونه، 239 نفر برآورد شد، كه با توزيع 3 پرسش‌نامه، در نهايت تعداد 198 پرسش‌نامه برگشت داده شد (نرخ برگشت 83 درصد). براي جمع‌آوري اطلاعات از روش كتابخانه‌اي، اسناد‌كاوي، مقالات و پايان‌نامه‌هاي معتبر و جستجوي الكترونيكي در سايت‌هاي معتبر علمي استفاده گرديد. براي تاييد پايايي پرسش‌نامه‌ها از ضريب alpha Cronbachʹs (درصد 76) و براي تعيين قابليت اعتبار آن، از روش تحليل عاملي استفاده شد. تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و معادلات ساختاري Lisrel انجام شد. يافته‌ها: بالاترين ضريب همبستگي در ميان متغيرهاي اين پژوهش، مربوط به رابطه‌ي بين ارزش‌هاي شغلي و رفتار شهروندي سازماني (54 درصد) بود. از ميان متغيرهاي پژوهش فقط دو متغير پشتكار و جديت در كار (18 درصد) و روابط سالم و انساني (15 درصد) بر رفتار شهروندي داراي اثر مستقيم، اثر غير مستقيم و اثر كلي بودند كه اثر كلي آن‌ها از اثرات مستقيم و غير مستقيم بيشتر بود. همچنين ارزش‌هاي شغلي، تاثير مستقيم بر رفتار شهروندي داشت. نتيجه‌گيري: اخلاق كار اسلامي بر نگرش كاركنان به جهت ايجاد رفتار مطلوب تاثير قابل توجهي داشت، همچنين ارزش‌هاي فردي و جمعي در محيط‌هاي كار، با گسترش توجهات اجتماعي به ارزش‌هاي انساني و اخلاقي هسمو بود و اخلاق كار اسلامي با واسطه‌ي ارزش‌هاي شغلي بر رفتار شهروندي سازماني نيز تاثير‌گذار بود. واژه‌هاي كليدي: اخلاق كار اسلامي؛ رفتار شهروندي سازماني؛ ارزش‌هاي شغلي

Introduction: Nowadays, organizations have resorted to various techniques and strategies to institutionalize ethic according to which the organizational members behave. Hence, by focusing on Islamic ethics and culture governing organizations, the present study was an attempt to investigate the importance of work ethics in organizations and its outcomes in Iran, taking into account the organizational citizenship behavior and the impact of job values. Methods: 239 out of 8282 employees of Isfahan University of Medical Sciences who all hold at least a bachelor’s degree were selected. The participants were selected using cluster stratified random sampling method. They were given three questionnaires; however, only 198 (83%) were returned. The required data for this practical field study were collected through the documents, papers or theses existed in libraries, or online in valid scientific databases. Cronbachʹs alpha coefficient and factor analysis were used to assess the validity and reliability of the questionnaires, respectively. Results: The highest correlation coefficient among the variables was between the organizational citizenship behavior and job values. Furthermore, among all the variables, only two (perseverance or efficiency at work, and healthy relationship) had a direct, indirect and general impact on citizenship behavior. The amount of general impact was higher than the other two. Moreover, job values affect citizenship behavior directly. Conclusion: Islamic work ethics significantly affects employees’ viewpoint and made them behave appropriately in an organization. Furthermore, the values of each individual or the whole group in working atmosphere were in line with the increased social attention to humane and ethical values, i.e. considering job values, Islamic work ethics affect organizational citizenship behavior. Keywords: Islamic Work Ethics; Organizational Citizenship Behavior; Job Value