سياست‌هاي تجاري تيمور و پيامد‌هاي آن

Tamerlane Trade Policy and its Consequences

توسعه تجارت در دوره تيمور نقش زيادي در رونق شهر‌ها و اقتصاد جامعه ايران داشته است. اينكه چه عواملي سبب شد از اين دوره تجارت داخلي و خارجي رونق بيشتري پيدا كند و پيامد‌هاي حاصل از آن چه بوده است، موضوع بحث اين مقاله است. تيمور در دوره حكومت خود در تجارت داخلي در طول راه‌ها امنيت ايجاد و براي آسايش كاروان‌ها، رباط‌ها و كاروانسراهايي احداث كرد؛ براي رونق تجارت شهرها، به جلب تجار خارجي پرداخت؛ نظام ارتاق را كه از دوره ايلخانان در ايران متداول بود، در اين دوره نيز رواج داد. تيمور و جانشينانش به اخذ تمغا از تجار و پيشه‌وران پرداختند. در گذرگاه‌ها، اقدام به اخذ عوارض گمركي از بازرگانان نمود و در تجارت خارجي، با دول همجوار و غرب مناسبات تجاري برقرار كرد. براي احياي تجارت جاده ابريشم در مسير ايران كه از زمان سقوط ايلخانان دچار ركود شده بود، مسير تجارت شمال درياي خزر را كه از خوارزم به سراي، تانا و كافا در دشت قپچاق امتداد داشت، مسدود كرد و مسير تجارت را به جنوب درياي خزر تغيير داد. پيامد اين سياست‌ها، رونق تجارت شهرهايي نظير تبريز، سلطانيه، سمرقند، هرات و هرمز بوده است. برخي از تجار ايراني توليدات داخلي را به بازارهاي بورسا منتقل كردند. حكومت تيموريان از طريق اخذ عوارض از كاروان‌هاي تجاري و تمغا عوايد زيادي به دست آورد. تاثير رونق تجارت در بخش كشاورزي و بازرگاني شهري نيز قابل توجه بوده است.

Business development in Tamerlane Era has played a significant role in the urban development and the booming economy of Iran. The present paper, thus, discusses the factors that have contributed to such a development of domestic and foreign trade as well as its consequences. During his rule, Tamerlane took safety and security measures along the roads, and established Caravansaries and Rebats for caravans’ comfort. In order to develop the cities, he also attracted the foreign trade. Ortaq system, which was common in the Ilkhanids Era, was once more popularized in this era. Tamerlane and his successors took Tamqa from the Merchants and Artisans and got duties at Gateways. In foreign trade, Tamerlane started relations with the nearby as well as western countries. To revive the Silk Road trade in Iran, which had been brought to a standstill since the fall of the Ilkhanids, he blocked the trade route to the north of the Caspian Sea, which ran through Khwarazm towards Tana and Kafa in Gipchagh plain, and instead redirected it to the south of the Caspian Sea. The result of such policies has included the development of urban cities such as Tabriz, Soltanieh, Samarkand, Herat and Hormuz. Some Iranian businessmen transferred the Iranian domestic production to Bursa, and Timurids government gained much more benefits through duties taken from the trade Caravans. Besides, effect of such developments in terms of agriculture and urban trade has also been considerable.