مفهوم انقلاب و تحولات جهان عرب

CONCEPTUALIZING RECENT MOVEMENTS IN THE ARAB WORLD

تحولات اخير جهان عرب و پرسش در خصوص مفهوم‌بندي اين پديده ضرورت نگاهي دوباره به تيوري‌هاي انقلاب را دو چندان ساخته است. خيزش، قيام، شورش، ... و نهايتاً انقلاب ناميدن رخدادهاي جهان عرب جملگي، حكايت از نوعي سر در گمي مفهومي در اين باب دارد. با نگاهي به ادبيات موجود در باب انقلاب مشاهده مي‌شود كه برخي صاحب‌نظران چنان اين مفهوم را موسع تعريف كرده‌اند كه هر كشمكش مي‌تواند بدين مفهوم راه يابد، حال آنكه عده‌اي ديگر چنان آن را مضيق ارايه داده‌اند كه تنها چند واقعه تاريخي احتمال دارد كه انقلاب ناميده شوند. اين تعاريف از انقلاب را مي‌توان در تقسيم‌بندي تعاريف پيامد محور، تعاريف فرآيند محور و تعاريف هدف محور قرار داد. در اين مقاله ضمن طرح تعاريف و تيوري‌هاي (انقلاب) ارايه شده از سوي برخي از دانشمندان، به قابليت يا عدم قابليت آنها در انطباق‌پذيري با تحولات جهان عرب پرداخته مي‌شود. با وجود آنكه در اين تطبيق‌دهي تمركز بر «تعريف انقلاب» (چيستي انقلاب) است اما به دليل روشن‌تر شدن بحث، بعضاً به «تيوري انقلاب» (چرايي انقلاب) نيز پرداخته مي‌شود.

Conceptualizing what is happening in some parts of Arab World has generated heated debate among academicians, pundits, policy makers and journalists. These events have been called: Arab Revolutions, Arab Spring, Islamic Awakening, Rebellion and Revolts among other things. Conceptual clarifications and definitional demarcations can help us to understand these changes better. In this paper an attempt has been made to evaluate and critique different definitions of revolutions and apply these definitions of the revolution to the events of the Arab World in order to assess if they can be called revolution. Definitions of revolutions have been divided to Consequence Oriented, Process Oriented and Goal Oriented definitions. It has been concluded that we are better off not to call these transformations, revolutions.