مناسب‌ترين تاريخ كاشت گندم در شرايط شور استان يزد بر اساس عملكرد دانه و كارآيي مصرف آب

The best sowing date for wheat in saline and non-saline conditions of Yazd province based on grain yield and water use efficiency

براي تعيين مناسب‌ترين تاريخ كاشت گندم (Triticum aestivum L.) در شرايط شور و غير‌شور گندم آزمايشي مزرعه‌اي در مزرعه تحقيقاتي شوري صدوق مركز ملي تحقيقات شوري طي سال‌هاي 87-89 انجام شد. آزمايش به صورت كرت‌هاي دوبار خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي و با سه تكرار انجام شد. تاريخ كاشت (كاشت در اول آبان، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذر)، شوري آب آبياري در دو سطح (2 و 10 دسي‌زيمنس بر متر) و ارقام (بم و مرودشت) به ترتيب به عنوان كرت اصلي، كرت فرعي و كرت فرعي فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه رقم بم در تمامي تاريخ‌هاي كاشت در مقايسه با رقم مرودشت عملكرد دانه بيشتري توليد كرد. متوسط عملكرد دانه رقم بم و مرودشت در شرايط غير‌شور به ترتيب 57/624 و 89/560 گرم در متر مربع و در شرايط شور به ترتيب 35/539 و 44/483 گرم در متر مربع بود. عملكرد دانه ارقام بم و مرودشت در تاريخ‌هاي كاشت پانزده و سي آبان در مقايسه با كاشت در اول آبان‌ ماه و پانزده آذر ماه بيشتر بود. تاخير در تاريخ كاشت تا نيمه آذر ماه باعث كاهش عملكرد گندم به ميزان 33 درصد شد. كارآيي مصرف آب در تاريخ كشت‌هاي اول آبان، پانزده آبان، سي آبان و پانزده آذر ماه به ترتيب 68/0، 79/0، 87/0 و 60/0 كيلوگرم بر متر مكعب بود. در مجموع مناسب‌ترين تاريخ كاشت گندم در مناطق مركزي استان يزد نيمه دوم آبان ماه بود.

To investigate the effect of sowing date and salinity on spike sterility, yield and yield components of two wheat cultivars, a field experiment was conducted at Sadouq Salinity Research Farm, National Salinity Research Center in Yazd province of Iran during 2008-2010. The experiment was arranged as split-split plot based on RCBD with three replications. Sowing dates (planting at 23 Oct., 6 Nov., 21 Nov. and 6 Dec.), salinity treatments (ECiw= 2 & 10 dS/m) and cultivars (Bam & Marvdasht) were main, sub and sub-sub plots, respectively. Results showed that Bam cultivar produced more grain yield than Marvdasht in all planting dates. Mean grain yield of Bam and Marvdasht in non-saline condition were 624.57 and 560.89 g.m-2 and in saline condition were 539.35 and 487.34 g.m-2, respectively. Grain yield of Bam and Marvdasht cultivars of planting dates at 6 Nov., and 21 Nov. were more than 23 Oct., and 6 Dec. Delay in sowing date until 6 Dec. reduced wheat grain yield by 33 percent. Water use efficiencies were 0.68, 0.79, 0.87 and 0.60 Kg.m-3 for sowing date at 23 Oct., 6 Nov., 21 Nov. and 6 Dec., respectively. In addition, the best planting date for wheat in central region of Yazd province was early November.