ارزيابي مراحل فنولوژيك و عملكرد رقم‌هاي مختلف سويا تحت شرايط كم‌آبياري در منطقه رشت

Evaluation of Phenological Stages and Yield of Soybean Cultivars under Deficit Irrigation Conditions in Rasht Region

به‌منظور ارزيابي عملكرد و مراحل فنولوژيك سويا تحت شرايط كم‌آبياري، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه گيلان در سال 1388 اجرا گرديد. فاكتور اصلي شامل چهار سطح آبياري بود كه در پتانسيل‌هاي رطوبتي 35-30 (I1)، 55-50 (I2) و 75-70 (I3) سانتي‌بار خاك آبياري انجام شد و يك سطح بدون آبياري (I4) و فاكتور فرعي شامل هفت رقم سويا به نام‌هاي 033، 032 و سحر (از گروه رسيدگي 4)، ال.17، كلارك، زان و مادري (از گروه رسيدگي 3) بود. سطوح پتانسيل رطوبتي خاك با استفاده از تانسيومتر كنترل شد. براي تعيين نياز حرارتي از سيستم درجه-روز رشد استفاده شد. واحد حرارتي مورد نياز از طريق آمار روزانه هواشناسي براي مراحل كاشت تا گل‌دهي، كاشت تا غلاف‌دهي، كاشت تا پر شدن دانه، كاشت تا رسيدگي، طول دوره پر شدن دانه و طول دوره زايشي، تعيين شد. در زمان رسيدن نيز صفت‌هاي ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن بوته، عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك مورد بررسي قرار گرفت. با كاهش رطوبت قابل دسترس، ظهور غلاف به تاخير افتاد. متعاقب با اين مسيله مرحله پر شدن دانه نيز به‌طور معني‌داري تحت تاثير كم‌آبياري قرار گرفت. همچنين كم‌آبياري اجزاي عملكرد را به‌طور معني‌داري كاهش داد. اثر رقم نيز بر اجزاي عملكرد و تمام مراحل فنولوژيك معني‌دار بود. رقم 033 بيشترين عملكرد را به خود اختصاص داد. به‌طور‌كلي، نتايج اين آزمايش نشان داد كه كم‌آبياري قادر است با ايجاد تاخير در وقوع به‌موقع مراحل فنولوژيك و كاهش اجزاي عملكرد، موجب كاهش عملكرد سويا گردد، به‌طوري‌كه حداقل طول دوره كاشت تا مرحله غلاف‌دهي و بيشترين عملكرد در تيمار آبياري I1 به‌دست آمد. بنابراين، با توجه به نتايج اين آزمايش به‌نظر مي‌رسد كه انجام آبياري بر اساس تيمار I1 مي‌تواند باعث بهبود رشد گياه و عملكرد سويا در منطقه رشت شود.

In order to investigate effect of deficit irrigation on phenological stages and yield of soybean cultivars, an experiment was conducted as split plots based on randomized complete block design with three replications at Agricultural Research Farm, University of Guilan in 2009. Main factor was included four irrigation levels based on potential moisture 30-35 (I1), 50-55 (I2), 70-75 (I3) centibar soil using tensiometer and without irrigation (I4) and sub plot factor was included seven soybean cultivars 033, 032, Sahar (belong to group maturity 4), L.17, Zan, Clark and Madari (belong to group maturity 3). To determine thermal requirement growth degree day system was used. Thermal units required by daily weather statistics for planting to flowering, planting to poding, planting to seeding, planting to maturity, seed filling period and reproductive period, were determined. At harvest time, the following data were recorded: Plant height, no. of seeds per plant, weight of seeds per plant, plant dry weight, seed and biological yields. Planting to poding period and planting to seeding period increased with reduction in water available and water deficit delayed appearance of pods. Water deficit decreased the yield components, significantly. Cultivar had significant effect on the yield components and all of phenological stages. The highest seed yield produced from 033 cultivar. In general, the results showed that water deficit is capable by delays in the occurrence of phenological stages in time and decreasing yield components, reduce yield of soybean. The lowest time for appearance of pods and the highest yield was belonged to I1. According to results, it seems that application of irrigation based on I1, can improve growth and yield of soybean in Rasht region.