اقتصاد تجربه؛ رويكردي نو در نظام عرضه و تقاضاي گردشگري (مورد مطالعه: دانشآموزان مقطع دبيرستان شهر تهران)

Experience Economy: A New Approach to Supply and Demand System in Tourism (The Case of High School Students in the City of Tehran)

در سال‌هاي اخير، نظام عرضه و تقاضا در حوزه گردشگري، تغيير شگرفي داشته است. اين تغيير، در سطح جديدي از اقتصاد خود را نشان مي‌دهد كه توسط پين و گيلمور (1999) تحت عنوان «اقتصاد تجربه» مطرح شده است. بر اساس نظر پين و گيلمور، اقتصاد تجربه آخرين سطح از توالي و پيشرفت اقتصاد تجربه بوده كه سطح تكامل‌يافته‌تر از مواد خام (در اقتصاد كشاورزي)، كالاها (در اقتصاد صنعتي) و خدمات (در اقتصاد خدمات) است. مصرف‌كننده در اقتصاد تجربه، كاربر يا مشتري مي‌باشد و به عنوان ميهمان شناخته مي‌شود. محصول قابل عرضه نيز تركيبي از كالاها و خدمات و تجربيات است كه بر مبناي ايجاد ارزش براي ميهمان مي‌باشد. پين و گيلمور در مدل 4E بر اساس دو جنبه ميزان مشاركت‌پذيري (فعال/ غيرفعال) و ميزان برقراري ارتباط ميهمان با محيط (جذب/ غرق شدن)، چهار بُعد سرگرمي، آموزشي، زيبايي‌شناختي و رهايي را تعريف كردند. با توجه به اهميت گردشگري كودكان و نوجوانان و ناشناخته بودن اين مقوله در منابع و مطالعات دانشگاهي گردشگري ايران، پژوهشگر بر آن شد تا نمونه موردي اين تحقيق را براساس مدل 4E در فضاي ادراك ذهني نوجوانان بررسي كند. داده‌هاي اين تحقيق، با استفاده از روش‌هاي كتابخانه‌اي جهت ايجاد چارچوب نظري و ميداني و با استفاده از ابزارهاي مشاهده، مصاحبه (با 25 تن از صاحب‌نظران و فعالان عرصه سفر كودكان) و تنظيم پرسشنامه بر اساس طيف بوگاردوس، گردآوري شدند. جامعه آماري اين پژوهش 560 تن از دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع دبيرستان شهر تهران بودند. دسته‌بندي و تجزيه و تحليل داده‌ها با بهره‌گيري از نرم‌افزار‌هاي SPSS و Excel صورت پذيرفت. يافته‌ها حاكي از آن است كه دانش‌آموزان، گرايش زيادي به غرق كامل در طبيعت دارند و در بافت‌هاي تاريخي، گرايش به بُعد زيبايي‌شناختي حاكم است.

In recent years, the supply and demand system in tourism has experienced a significant change. Such a change is manifested in a new level of economy referred to as “experience economy”, by Pine and Gilmore (1999), according to which such economy is the final phase of economic growth which is a more evolved phase of raw materials (in agricultural economy), of goods (in industrial economy), and services (in service-based economy). In experience economy, the consumer is client which is known as guest. The final product is a mix of goods, services, and experiences which give way to added value to the guest. Pine and Gilmore in their 4E Model, upon two aspects of the extent of participation (active/passive) and the degree of the guest interaction with the environment (absorption/immersion), made a distinction between four dimensions; namely entertainment, education, a esthetics, and escapism. Inasmuch as the important issue of teen tourism has not been well accounted for in Iranian references and academic research, the current research has aimed at investigating into a case upon the 4E model in the perceptual context of the teenagers. The data were collected via library research, to shape the theoretical framework, and by means of observation and interview with 25 experts in teen tourism, as well as through a questionnaire developed based on Bogardus scale. The population included 560 male and female students of high schools in the city of Tehran. Utilizing SPSS and Excel software, the collected data were classified and analyzed. The results show that the students prefer to be completely immersed in nature while they prefer the a esthetic dimension in historical texture.