مطالعه پايداري ژنوتيپ هاي اميد بخش جو با استفاده از تجزيه AMMI در مناطق سرد ايران

Study on Stability of Elite Barley(Hordeum vulgare L.) Genotypes for Cold Regions of Iran Using AMMI Method

عملكرد يك ژنوتيپ ممكن است از مكاني به مكان ديگر و يا از سالي به سال ديگر تغيير يابد و در اصطلاح اثر متقابل ژنوتيپ×محيط وجود داشته باشد. براي به نژادگران مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ×محيط و شناسايي ارقام پايدار و با عملكرد بالا از اهميت زيادي برخوردار است. در اين تحقيق، پايداري و سازگاري 20 ژنوتيپ جو در آزمايش هاي يكنواخت سراسري با استفاده از طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در 8 اقليم سرد به مدت دو سال زراعي (85-1383) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از تجزيه AMMI نشان داد كه اثر اصلي ژنوتيپ، محيط و اثر متقابل ژنوتيپ×محيط و چهار مولفه اصلي اول اثر متقابل در سطح احتمال يك درصد معني دار بودند. از دو مولفه اصلي اول و دوم (IPCA1 و IPCA2) براي رسم Biplot استفاده شد. تجزيه خوشه اي نيز ژنوتيپ ها را به سه گروه تقسيم كرد كه ژنوتيپ هاي هر گروه از نظر پايداري مشابه هم بودند. در مجموع لاين شماره 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) با توجه به معيار پايداري مورد استفاده، پايداري مطلوب تري را نشان داد و از اينرو اين ژنوتيپ، به عنوان ژنوتيپ برتر از نظر پر محصولي و پايداري عملكرد شناسايي و به برنامه هاي به زراعي و آزمايش‌هاي تحقيقي تطبيقي پيشنهاد شد. در پايان چنين نتيجه گيري شد كه اگرچه به نژادي ارقام سازگار و پايدار براي پهنه گسترده اقليم سرد كشور مشكلات خاص خود را دارد، اما اطلاعات حاصل از روش هاي تجزيه پايداري براي انتخاب ژنوتيپ هاي پر محصول و با سازگاري عمومي و يا خصوصي، مي تواند راه حل مناسبي براي حل اين مشكلات باشد.

Performance of a given genotype might vary from one location to another one, which is called genotype×environment (G×E) interaction. The study of G×E interaction and identification of stable and high performance varieties is important for breeders. In the present study, stability and adaptability of 20 barley genotypes was studied in uniformity trials using randomized complete block design with three replications at 8 cold regions during two consecutive cropping seasons (2005 and 2006). Results of AMMI analysis showed that the genotype and environment main effects, G×E interaction and four principal components of interaction effect were significant at 1% probability level. First and second principal components were used to draw biplot curve. Cluster analysis grouped the studied genotypes into three groupes. Overall, the promising line No. 17 (MAKOUEE//ZARJOW/80-5151) was recognized as the best genotype examined in terms of being a high yielding and stable genotype. Therefore, this genotype was recommended for on-farm trials and release. It was concluded that although breeding stable and adaptable cultivars for such a vast climatic zone is difficult, it is possible to seek for the best fitted genotypes to both narrow and wide adaptations using the information extracted from the stability analyses performed.