بررسي دو عامل موسيقايي وزن و رديف در غزليات اميرخسرو دهلوي و حافظ

Studing the two musical factors of rhythm and rank in the amirkhosro dehlavi,and hafez odes.

اميرخسرو دهلوي شاعري موسيقيدان است، لذا در كاربرد عوامل موثر بر موسيقي شعر از مهارت خاصي برخوردار است، بنابراين مقايسه موسيقي غزليات او با شاهكاري چون غزليات حافظ سبب ميشود تا آشكار گردد، حافظ از چه شگردهايي استفاده كرده است كه با وجود به كارگيري بهتر عوامل ظاهري موسيقايي در شعر اميرخسرو دهلوي، در نهايت موسيقي شعر او دلنشين تر گشته است؟مقاله حاضر بر اساس الگوي ارايه شده دركتاب موسيقي شعر، با شيوه توصيفي- تحليلي و مقايسه اي انجام گرفت و در نهايت اين نتيجه به دست آمدكه : با وجود آنكه اوزان به كارگرفته شده در غزليات حافظ به نسبت اميرخسرو تنوع كمتري دارد و از جهت كاربرد رديف و قافيه نيز اميرخسرو دهلوي به سبب اشراف بر موسيقي، رديفها و قافيه هاي غنيتري بكار برده است؛ اما در نهايت موسيقي برخاسته ازغزليات حافظ بهتر از كار درآمده چرا كه آهنگ شعر محدود به بحرآن نيست بلكه درنوعِ پيوست كلمات با يكديگر و ايقاعهاي شعر، موسيقي شگفت انگيزي آفريده ميشود. لذا حافظ با استفاده از اين شگرد زباني از يك وزن ، موسيقيهاي متنوعي آفريده است. درموسيقي كناري نيز او به جاي آن كه شعر و فضاي آن را با رديفهاي طولاني محدود كند، ازشگردهاي خاصّي، نظير: هماهنگي فضاي عاطفي شعر با حروف قافيه يا رديف استفاده كرده است و بدين ترتيب موسيقي شعر حافظ منحصر بفرد گشته است.

Regard to this point that amirkhosro dehlavi is a musician poet,thus he has a special skill to applying the effectors on the poem’s music.thus by comparing the music of his ghazals (ode)with a masterarts such asHafez ghazals,it could be obviovs that wich methods had used hafez that,inspite of the better applying obviovs factors of musics in the dehlavi poem,caused to his poem music being more pleasant?This paper is performed based on provided pattern in the poem music book and with descriptive-andlytical and comparative method and lastly this result has obtained that:in spite of applied rhythm (measures)in thehafez ghazals has lesser diversity than dehlavi ghazals,and regard to applying the Order and rhythm,dehlavi had used richer orders and rhymes dve to having more skills in the music,But lastly the musics risen from hafez ghasals have been appeased more uniqve and matchless,because the poem tone is not limited to its bahr (a poetical meter),but a more wonderful music would be created regard to the kind of linking words to eachther and poem candences.Thus hafez have created more diverse musics using this kind of lingual method.in the kenari music,he instead of limiting the poem and its space with longer orders ,has used the special methods such as:coordinating the affective space of the poem with the letters of rhyme or order,and so.hafez poem music have been uniqe.