اثر تنش خشكي بر وضعيت آبي و نشت الكتروليت برگ، فتوسنتز و فلورسانس كلروفيل در مراحل مختلف رشدي دو توده كوشيا (Kochia scoparia) در شرايط شور

Effect of Drought Stress on Leaf Water Status, Electrolyte Leakage, Photosynthesis Parameters and Chlorophyll Fluorescence of Two Kochia Ecotypes (Kochia scoparia) Irrigated With Saline Water

كمبود بارندگي و توسعه آب‌هاي شور در ايران، گرايش به سمت گياهان كم توقع و داراي پتانسيل رشد در اين مناطق را اجتناب ناپذير مي‌سازد. كوشيا (Kochia scoparia) با داشتن پتانسيل عملكرد مطلوب در شرايط شور و خشك، از جمله گياهان كم توقعي است كه به تازگي توجه محققان را به عنوان گياه زراعي علوفه‌اي جديد به خود معطوف كرده است. شناخت ويژگي‌هاي فيزيولوژيك اكوتيپ‌هاي مختلف كوشيا در شرايط تنش‌، مي‌تواند محققان را در انتخاب بهترين توده‌ها و امكان سنجي پاسخ اين گياه به تنش‌ها ياري نمايد. به همين اين منظور آزمايشي با دو توده كوشيا از دو منطقه آب و هوايي متفاوت خشك (بيرجند) و نيمه مرطوب (بروجرد) به شكل كرت‌هاي خرد شده بر پايه بلوك‌ كامل تصادفي در مزرعه شوري دانشگاه فردوسي در سال 1387 انجام شد. تيمارهاي آبياري (تيمار بدون تنش، قطع آبياري در مرحله رويشي، قطع آبياري در مرحله زايشي و قطع آبياري در مرحله رسيدگي به مدت چهار هفته) به عنوان كرت اصلي و توده‌ها به عنوان كرت فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه اعمال تنش در هر مرحله از نمو باعث كاهش محتواي نسبي آب، هدايت روزنه‌اي، فتوسنتز و كاهش پايداري غشا نسبت به تيمار شاهد شد، اما با حذف تنش و آبياري مجدد، در مدت چند روز گياهان بازيافت شدند و در مرحله آبياري مجدد ويژگي‌هاي اندازه‌گيري شده در آنها اختلاف معني‌داري با شاهد نداشتند. بين پارامترهاي اندازه‌گيري شده، نشت الكتروليت و فلورسانس كلروفيل در تمام مراحل كمترين تغيير را داشتند كه اين موضوع مي‌تواند به دليل مقاوم بودن اين گياه به شرايط تنش، عدم تخريب غشاهاي سلولي و واحدهاي فتوسنتزي باشد. توده بيرجند، پاسخ بهتري نسبت به توده بروجرد در برابر تنش خشكي نشان داد كه احتمالا به خاطر سازگاري اوليه بيشتر در منطقه خشك بيرجند باشد. به طور كلي با وجود تنش سنگين عدم آبياري به مدت چهار هفته در مراحل مختلف رشد كوشيا در شرايط شور، توان برگشت پذيري اين گياه مناسب ارزيابي شد و اين موضوع امكان معرفي كوشيا به عنوان علوفه جديد در شرايط خشك و شور را افزايش مي‌دهد.

Rainfall deficiency and the development of salinity in Iran are the most important factors for using new salt and drought-resistant plants instead of conventional crops. Kochia species have recently attracted the attention of researchers as a forage and fodder crop in marginal lands worldwide due to its drought and salt tolerant characteristics. This field experiment was performed at the Salinity Research Station of Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in a split plot based on randomized complete block design with three replications in 2008. Drought stress, including four levels (control, no irrigation in vegetative stage, no irrigation at reproductive stage and no irrigation at maturity stage for four weeks), and two Kochia ecotypes (Birjand and Borujerd) were allocated as main and sub plots, respectively. Relative water content, electrolyte leakage, photosynthesis parameters and chlorophyll fluorescence were assayed every two week from late vegetative stage. Results showed that drought stress decreased significantly measured parameters in plants under stress, in all stages. Plants completely recovered after eliminating stress and rewatering and recovered plants did not show significant difference with control. Electrolyte leaking and chlorophyll fluorescence showed the lowest change among the measured parameters. It can emphasize that resistant to stress conditions in this plant and cell wall is not damaged at this level of stress situation. Birjand ecotype from the arid region, revealed a better response than Borujerd ecotype to drought stress. Probably it returns to initial adaptation of Birjand. In general this plant can recover after severe drought stress well. It is possible to introduce this plant as a new fodder in arid and saline conditions.