تاثير فواصل آبياري، نوع كود و مرحله برداشت بر درصد و عملكرد اسانس سه گياه دارويي: اسطوخودوس (Lavandula angustifolia)، رزماري (Rosemarinus officinalis) و زوفا (Hyssopus officinalis) در شرايط مشهد

Effect of Irrigation Intervals, Type of Fertilizers and Harvesting Time on Essence Content and Yield of Three Medicinal Plants: Lavender (lavandula angustifolia), Rosemary (Rosemarinus officinalis) a

مديريت صحيح آب و خاك و انتخاب گونه‌ گياهي متناسب با شرايط مختلف محيطي از مهمترين راهبردها براي توليد عملكرد مطلوب است. در اين آزمايش اثر فواصل آبياري و كودهاي آلي و شيميايي بر خصوصيات كيفي اندام هوايي سه گياه دارويي اسطوخودوس، رزماري و زوفا، طي دو سال زراعي 88-1386 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد مورد مطالعه قرارگرفت. آزمايش در قالب طرح كرت‌هاي دوبار خرد شده و در سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل تركيبي از فواصل آبياري در سه سطح (10 ، 20 و 30 روز) ، مقادير مختلف انواع كود در شش سطح (شاهد بدون كود، كود بيولوژيك نيتروكسين، 50 و 100 كيلوگرم در هكتار كود شيميايي، كود دامي 10 و20 تن در هكتاركود دامي) و سه گونه دارويي (اسطوخودوس، رزماري و زوفا) بود. نتايج نشان داد كه درصد و عملكرد اسانس متاثر از اعمال تيمار آبياري، كود و تاريخ برداشت بود. بطوريكه با افزايش فواصل آبياري بر درصد اسانس به طور معني داري افزوده شد. بيشترين درصد اسانس در مدار آبياري 30 روز و كاربرد كود بيولوژيك توليدشد. از ميان سه گياه مورد مطالعه بالاترين درصد اسانس مربوط به گياه رزماري (3/1 درصد) و كمترين درصد اسانس مربوط به گياه زوفا (8/0 درصد) بود. بيشترين عملكرد اسانس در هر دوسال مربوط به چين دوم گياه اسطوخودوس بود. بيشترين عملكرد اسانس براي سه گياه اسطوخودوس (10 كيلوگرم در هكتار)، رزماري (7 كيلوگرم در هكتار) و زوفا (12 كيلوگرم در هكتار)، در نتيجه كاربرد كود بيولوژيك حاصل شد. مقايسه ميانگين عملكرد اسانس توليد شده در هر سه گياه دارويي نشان داد كه بيشترين مقدار اسانس به ميزان 12 كيلوگرم در هكتار در فواصل آبياري 10 روز يك‌بار توليد شد. بنابراين در مزرعه‌اي كه هرسه گياه را تحت مديريت واحد توليد نمايد بهترين تيمارهاي آبياري و كود براي استحصال بالاترين عملكرد اسانس، استفاده از فواصل آبياري 20 روز و كاربرد 10 تن در هكتار كود دامي مي‌باشد.

In order to investigate the effect of fertilizer types and irrigation regimes on quality criteria of three medicinal plants: Lavander, Rosemary and Hyssop, an experiment was conducted at Research Field of Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, during two growing years of 2007-2009. A split plot design with three replications was used. Treatments were three irrigation intervals (10, 20, 30 days) as main plots and six fertilizers: including (control, Nitroxin (5lit/ha), nitrogen fertilizer (50 and 100 (kg/ha), cow manure (10 and 20 ton/ha)) and three medicinal plants as sub-subplots. Animal manure and chemical fertilizer were applied at the time of transferring seedlings to the field and Nitroxin was used with the first irrigation. Results indicated that the effect of irrigation intervals on yield of essential oil in all species was significant (p?0.01). The highest essential oil content was from Rosemary (1.5%) but the highest yield of essential oil was obtained from three species, Lavander (10kg/ha), Rosemary (7kg/ha) and Hyssop (12kg/ha) with application of biological fertilizer. Application of fertilizer affected significantly (P < 0.01) essential oil yield of three species. However, the best fertilizer treatment and irrigation intervals for three spices plants were 20 days irrigation intervals with 10 ton/ha manure application.