تاثير روش‌هاي كاربرد كود نيتروژن بر صفات مورفولوژيك و توليد گندم زمستانه در شرايط ديم استان لرستان

Influence of Nitrogen Fertilizer Application Techniques on Yield and Yield Components of Winter wheat (Triticum aestivum L.)

آزمايش ارزيابي تاثير روش‌هاي كاربرد كود نيتروژن بر صفات مورفولوژيك و توليد گندم در شرايط ديم به صورت كرتهاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار طي سال زراعي 86-1385 در شهرستان خرم‌آباد اجرا شد. كود پايه نيتروژن در سه سطح (بدون كود پايه، كاربرد نواري و پخش سراسري) كرت اصلي و كود سرك در شش سطح (1- تيمار رايج پخش سطحي يك‌ مرحله‌اي در زمان پنجه‌زني 2- پخش سطحي دو ‌مرحله‌اي در مجموع به ميزان دوسوم تيمار رايج در زمان پنجه‌زني و قبل از ظهور سنبله 3- محلول‌پاشي دو مرحله‌اي همراه علف‌كش‌ها در مرحله پنجه‌زني و قبل از ظهور سنبله 4- محلول‌پاشي دو مرحله‌اي در زمان پنجه‌زني و قبل از ظهور سنبله 5- پخش سطحي در مرحله پنجه‌زني به ميزان دوسوم تيمار رايج به همراه محلول‌پاشي پيش از ظهور سنبله و 6- محلول‌پاشي سه‌مرحله‌اي در زمان‌هاي پنجه‌زني، قبل از ظهور سنبله و شيري بودن دانه) كرت فرعي آزمايش را تشكيل ‌دادند. يك‌سوم مقدار كود نيتروژن توصيه شده بر اساس آزمون خاك، به كود پايه اختصاص داده شد. مقدار مصرف كود نيتروژن در روش كاربرد نواري كود پايه دوسوم مقدار كود مصرفي در روش پخش سراسري بود. وزن خشك برگ گندم در واحد سطح براي تيمارهاي كاربرد نواري و پخش سطحي كود پايه نيتروژن به طور متوسط 18 درصد بيشتر از تيمار بدون كود پايه نيتروزن بود. تاثير تيمار كود پايه نيتروژن بر عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه گندم معني‌دار نبود. درصد پروتيين دانه براي تيمارهاي كاربرد نواري و پخش سراسري كود پايه نيتروژن حدود 15 درصد بيشتر از تيمار فاقد كود پايه نيتروژن بود. وزن هزار دانه گندم براي تيمار بدون كود پايه نيتروژن برابر 23/39 گرم بود كه به طور معني‌داري بيشتر از وزن هزار دانه براي تيمارهاي كاربرد نواري و پخش سراسري كود پايه نيتروژن بود. در مورد عدم تاثيرپذيري عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه گندم از كود پايه نيتروژن به نظر مي‌رسد اين موضوع به وقوع بارش تگرگ شديد در اواخر ارديبهشت مربوط بود. داده‌هاي روند رشد، وزن برگ، زيست‌توده كل و كلروفيل برگ، همگي گوياي تاثير مثبت كود پايه نيتروژن بر شاخص‌هاي رشد گندم بود. تگرگ شديد در اواخر ارديبهشت سبب ورس شديد گندم شد. در مورد تيمارهايي كه كود نيتروژن بيشتري دريافت كرده بودند، پديده ورس بيشتر اتفاق افتاد. به نظر مي‌رسد ورس مانع بهره‌گيري گندم از كود پايه نيتروژن شد.

In order to evaluate the effect of different nitrogen application methods on yield and yield components of winter wheat, a field experiment with split plot arrangement in randomized completely blocks design with four replicates was conducted during 2006-07. Basal dressing in three levels (with no basal dressing, strip and distributing nitrogen fertilizer) as main plot and top dressing in six levels (distributing on tillering, two distributing on tillering and before spike appearance, water soluble fertilizing with herbicide application before heading, two water soluble fertilizing on tillering and before spike appearance, two application: one distributing on tillering and one water soluble fertilizing before spike appearance and finally, three water soluble fertilizing on tillering, before spike appearance and milking period) as subplot was carried. The amount of fertilizer in strip application was 2/3 of distributing method. In the compartmented application, the amount of applied fertilizer was two third of distributing fertilizer method. Leaf dry weight for strip and broadcasting treatments was 18 percent more than no basal nitrogen application treatments. Effect of basal nitrogen application on wheat biomass and grain yield was not significant, that attributed to wheat lodging. The grain protein percent for strip and broadcasting basal nitrogen application treatments was 15 percent more than protein percent of no basal treatment. Developing cropping systems that use N efficiently is important for reducing costs of N fertilizer inputs and for minimizing nitrate contamination