اثر سطوح نيتروژن بر كارايي مصرف آب، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ذرت دانه اي در شرايط بهينه و تنش خشكي

Effect of Nitrogen Levels on Water use Efficiency, Grain Yield and Yield Components of Corn under Optimum and Drought Stress Conditions

به منظور بررسي اثر تنش خشكي و مقادير مختلف نيتروژن بر عملكرد، اجزاي عملكرد دانه و كارايي مصرف آب ذرت سينگل كراس 704، اين آزمايش در سال زراعي 88-1387 به صورت كرت‌هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي و با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي رامين خوزستان اجرا شد. عامل اصلي شامل سه سطح آبياري مطلوب، تنش خشكي ملايم و تنش خشكي شديد (به ترتيب آبياري بر اساس تخليه 50 ، 60 و 70 درصد ظرفيت مزرعه) بود. مقادير نيتروژن در سه سطح 120، 180 و240 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار به عنوان كرت فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه تنش خشكي باعث كاهش معني‌دار عملكرد بيولوژيكي، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گرديد. ميانگين عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي ملايم و شديد به ترتيب 4/15 و 37 درصد نسبت به آبياري مطلوب كاهش يافت. افزايش ميزان نيتروژن در شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي ملايم، عملكرد دانه و بيولوژيكي را بطور معني‌دار افزايش داد. كاهش عملكرد دانه با افزايش شدت تنش خشكي و كاهش كاربرد نيتروژن، به دليل كاهش تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه بود. حداكثر كارآيي مصرف آب (اقتصادي و بيولوژيكي) در تيمار آبياري مطلوب بود و با اعمال تيمار تنش خشكي كارآيي مصرف آب كاهش معني‌دار يافت. بالاترين كارآيي مصرف آب به تيمار آبياري مطلوب و كاربرد 240 كيلوگرم نيتروژن در هكتار تعلق داشت. با توجه به نتايج به نظر مي‌رسد كه در شرايط تنش خشكي شديد، علاوه بر اينكه نمي‌توان از طريق افزايش ميزان نيتروژن مصرفي، خسارت هاي مربوط به عملكرد دانه را كاهش داد، بلكه عدم تاثير سطوح بالاي نيتروژن بر عملكرد دانه ممكن است به افزايش هدرروي نيتروژن در اثر عدم جذب آن منجر شود.

In order to study the effects of drought stress and nitrogen (N) levels on grain yield, yield components and water use efficiency of grain corn (SC.704), a field experiment was conducted in 2009 growing season. The experiment was split-plot based on randomized complete block design arrangement and four replicates. Main plots were three irrigation levels included optimum irrigation (I1), moderate stress (I2) and sever stress (I3) (irrigation based on depletion of 50%, 60% and 70% of field capacity soil water, respectively). Sub-plots included three levels of nitrogen (N1=120, N2=180 and N3=240 Kg N ha-1). Results indicated that, drought stress reduced biological yield (BY), grain yield (GY) and other yield components, significantly. Nitrogen imposed a significant effect on GY and yield components. Grain yield reduction in moderate and sever drought stress compared with optimum conditions was 15.4% and 37%, respectively. Nitrogen application had a positive effect in GY and BY under optimum and moderate stress treatments. GY reduction in sever drought stress and low N rates was due to lower grain per ear and 1000-grain weight. The highest and the lowest water use efficiency (economic and biologic) were in optimum irrigation and sever drought stress, respectively. Also the highest water use efficiency was belonged to optimum irrigation and 240 Kg N ha-1 treatments.