وجود شواهد چينه اي يخبندان از اردويسين پسين در سلسله جبال زاگرس ايران

stratigraphic evidence for the hirnantian latest ordovician glaciation in thezagros mountains iran

در سلسله جبال زاگرس دياميكتيت ها يا كنگلومراهاي يخچالي مربوط به عرض جغرافيايي بالا (سازند درگز) با زمان اردويسين پسين و شيل هاي سياه كروژني با زمان سيلورين پيشين (سازند سرچاهان) وجود دارند. اين نهشته ها سازند درگز ناميده مي شوند كه داراي منشا يخچالي بوده و شامل سه چرخه پيش رونده و پس رونده هستند. هركدام از اين چرخه ها معرف پيش روي و پس روي ناحيه اي ورقه هاي يخچالي در زمان اردويسين پسين (هيرنانتين) مي باشند. دره هاي يخچالي پر شده از ماسه سنگ هاي نازك لايه تا توده هاي ضخيم لايه (كمتراز 40 متر) با سطح منقطع و بريده كوتاه هستند كه در جهت جانبي مجموعه اي از چندين دگرشيبي فرسايشي بوده و در سطح زيرين خود به سازند سياه و جوش خورده اند. بر اساس مطالعه پالينومرف ها و گراپتوليت ها، رسوبات دياميكتيت (سازند درگز) دريايي بوده و داراي زمان هيرنانتين مي باشند. شيل هاي سياه سازند سرچاهان داراي سنّ با دو زمان متفاوت بوده و در محدوده زماني بيوزو ن هاي گراپتوليتي هيرنانتينpersculptusN. Biozoneتا شروع شيل هاي سيلورين پيشين (آرونين D.triangulatus Biozone قرار دارد. اين غيرهم زماني، ناشي از ته نشست ( آنها به صورت كلاهكي روي برجستگي قديمي در ناحيه مورد مطالعه است كه در اعماق مختلف دره هايي با منشا رسوبات متفاوت به خوبي ديده مي شود. اطلاعات موجود وجود كلاهك هاي يخچالي را در مجاور حاشيه هاي عربي زاگرس نشان مي دهد و با استفاده از اين رسوبات مي توان خلا گسترش جانبي ورقه هاي يخ را در اردويسين پسين (هيرنانتين) پر كرد.

High-latitudeHirnantiandiamictites (Dargaz Formation) and lower-Silurian kerogenous black shales (SarchahanFormation) are locally exposed in the Zagros Mountains. The glaciogenicDargaz deposits consist of threeprogradational/ retrogradational cycles, each potentially controlled by the regional advance and retreat of theHirnantian ice sheet. Glacial incisions of sandstone packages change laterally from simple planar to high-relief(b40 m deep) scalloped truncating surfaces that join laterally forming complex polyphase unconformities thatscour into theunderlyingSeyahou Formation. The glaciated source areawas to the present-daywest, intheregionof the Arabian Shield,where numerous tunnel valleys have been reported. Based on a study of palynomorphsandgraptolites, the glaciomarineDargazdiamictites are dated as Hirnantian, whereas the youngest Sarchahanblackshales are diachronous throughout the Zagros, ranging from the Hirnantianpersculptusto the earliest Aeronian(Llandovery) triangulatuszones. The diachronism is related to onlapping geometries capping an inheritedglaciogenicpalaeorelief that preserved different depth incisions and source areas. Our data suggest the presenceofHirnantian satellite ice caps adjacent the Zagros margin of Arabia and allow us to fill a gap in the present knowledge of the peripheral extension of the Late Ordovician ice sheet.