حباب ‌خانه به دوش (طرحي نو در طبقه‌بندي عناصر مضمون‌ساز ديوان صايب)

Classification of themes in Sāeb Tabriziʹʹs poetry

صايب با هنر بي‌نظير خويش، پيكره شعر را با تار و پود مضمون و ايهام و تشبيه و استعاره و مراعات‌النظير چنان درهم مي‌بافد و مي‌تند كه هوش هر خواننده‌اي را از سر مي‌برد، چنان‌كه بي‌اختيار به ايجاز و اعجاز كلامي و مضمون‌پردازيِ شاعر اقرار مي‌كند. در ذهن صايب، همه‌چيز و همه حالات و همه موجودات، دست‌مايه مضمون‌آفريني است. او بر اين باور از هر آنچه ديده و شنيده، مضمون تراشيده و آن را در هاله و طيفي از مضامين گوناگون و بكر و نامكرر بازسازي و بازپروري كرده و به خواننده خود ارايه داده است. اشعار و ابيات صايب تنها در حيطه جفت‌هاي گردان سرگردان نيست، بلكه در دامنه و افقي وسيع پا از مرز دوتا بودن بيرون مي‌نهد و تا افق پنج و شش عنصري هم پيش مي‌رود. هدف در اين مقاله، ارايه يك الگوي منظم و مرتب و منسجم و جامع، در مجموعه اشعار صايب به عنوان شاعر تمام‌عيارِ سبك هندي و نمونه بارز و شناخته‌شده مضمون‌آفريني است تا با سرمشق قراردادن اين الگو، بتوان يك طرح و معيار كاملاً علمي براي طبقه‌بندي عناصرِ مضمون‌سازِ اشعار شاعران ديگر ارايه نمود.

Classification of Themes in S?eb Tabriziʹs Poetry Gh. Heidari Ph. D. Student of Persian Language and Literature, Pay?meh Noor University S?eb Tabrizi (1589-1660), is considered a famous Iranian poet who composed his poetry in Indian style. Also, Rhetorical figures, especially amphiboly, metaphor, simile and parallelism, have an important role in his poems and are means for creating brilliant new themes. This article tries to categorize these rhetorical figures in S?ebʹs poetry and classify the themes presented in these rhetorical figures. Keywords: S?eb Tabrizi, His Poetry, Themes, Rhetorical figures, Nature. Email: phlitgolamrezaheidary@yahoo.com