فنا از ديدگاه ابن عربي و ارتباط آن با معرفت نفس

Annihilation (fana) and self-knowledge in ibn Arabīʹʹs thoughts

ابن عربي درباره فنا ديدگاهي هستي‌شناسانه دارد كه براساس آن همه چيز فاني است و حقيقتي جز حق تعالي وجود ندارد. از اين رو، هر قولي درباره فناي در حق تعالي ـ كه لازمه آن اثبات وجودي در مقابل وجود خداوند است ـ شرك است؛ زيرا لازمه آن، قبول وجود براي سالك است كه در انتهاي سلوك، فاني مي‌شود. از نظر وي، حديث «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ» بيانگر اين است كه حقيقت نفس آدمي چيزي جز خداوند تعالي نيست و اگر كسي بر آن باشد كه به غير از خداوند واقعيتي هست، خواه مستقل يا وابسته به خدا و خواه از وجود خود يا از فناي خود فاني شده باشد، بويي از معرفت نفس به مشامش نرسيده است؛ زيرا كسي كه موجودي غير حق را ممكن بداند كه قايم به حق و فاني در او باشد و فنايش نيز فاني در فنا باشد، گرفتار شركي بعد از شرك مي‌شود و راهي به معرفت نفس نخواهد يافت؛ مشركي است كه نه خداي را شناخته است و نه خود را.

Annihilation (Fan?) and Self-Knowledge in ?bn Arab?ʹs Thoughts M. Shaj?r?, Assistant Professor of the University of Tabriz According to ?bn Arab?, annihilation (Fan?) in God is an ontological point of view; there is nothing except God and all things are mortal. The holy traveller (s?lek), in the end of his/her travel, annihilates in God; there is only one truth, that is God, and all things are figurative beings. Based on a prophetic parol (Hadith), "he who knows himself, knows his Lord". The persent article tries to study the relationship between annihilation (Fan?) and self-knowledge in ?bn Arab?ʹs thoughts. Keywords: Annihilation (Fan?), Immortality, Self-Knowledge, Oneness of being, Human nature. Email: Mortezashajari@gmail.com