انفصال و شميم وصال در آيينه شعر صوفي عصر عثماني و مملوكي

Vasl and Infesal according to the Poets of Mamluks-Ottomans

تصوف، يكي از راههايي است كه امكان تحقق معنوي سلوك را براي ميليون‌ها نفر از پيروان قرآن فراهم مي‌كند. نگارنده در اين مقاله ابتدا به پيدايش تصوف و سير تاريخي و نمود آن در شعر پرداخته است و از آنجا كه پديده تصوف از بارزترين پديده‌هايي است كه عصر مملوكي در طول حيات خود تجربه كرد، در ادامه به دلايل گرايش به تصوف در اين عصر مي‌پردازد تا براي خواننده مشخص شود كه چرا و چگونه گروهي از شاعرانِ اين دوره به صوفي‌گري رو آوردند و چه زمينه‌هاي اجتماعي، ديني و رواني باعث اين امر شده بود. آنچه محوريت موضوع اين مقاله را تشكيل مي‌دهد، دو مفهوم انفصال و وصال (وحدت وجود) از زاويه علاقه ميان خدا و انسان است. در اين رهگذر شاعر چه با بيان روشن و چه با پوشيده‌گويي، مي‌كوشد تا از هر چه غيرخداست، منفصل شود. در اين ميان بحثي چون حقيقت محمدي(ص) مطرح مي‌شود كه در ذيل مفهوم انفصال قرار مي‌گيرد؛ و اين‌گونه برداشت مي‌شود كه در شعر صوفي، پيامبر(ص) واسطه‌اي براي اين اتصال نوراني است.

Vasl and Infesal according to the Poets of Mamluks-Ottomans R. Say?d? Nezh?d Assistant Professor of Arabic Language and Literature, K?shan University Maryam ?q?j?n? M.A. in Arabic Language and Literature, K?shan University According to Islamic mysticism, the holy traveler (s?lek) has to separate himself from everything other than God (infes?l) and form a communion with the Beloved (vasl). Prophet Muhammad is the mediator between the Creator and the Created, and this is the reality of the Prophet (Haqiiqat Muhammadiyyah). Considering the mystic tendencies in the age of the Mamluks-Ottomans, the present article studies the concepts of "infes?l" and "vasl" in the thoughts of the poets and mystics of this period.. Keywords: Mamluks-Ottomans, Infes?l, Vasl, Haqiiqat Muhammadiyyah, The Holy Traveler (S?lek). Email: j-rs1359@yahoo.com