سنجش كارايي سامانه حمل و نقل همگاني در شهر يزد

Evaluation of urban public transportation efficiency Case study: Bus Transit of Yazd, Iran

پس از گسترش شهرها و افزايش جمعيت شهري، نياز به جابجايي و استفاده از وسايل نقليه به طور فزاينده اي گسترش و تراكم ترافيك را در نواحي شهري پديد آورد كه خود بسياري از چالش ها همچون آلودگي هاي هوا و صدا را سبب گرديد. از اين پس مديران شهري حمل و نقل همگاني را عنصر اصلي دستيابي به سامانه ي حمل و نقلي متعادل معرفي نمودند. گسترش پراكنده شهر يزد و توسعه ي شهرك هاي آن در جهت-هاي غربي و جنوبي و شمالي و همچنين به سبب مركزيت اداري و سياسي استان و نيز مراكز آموزشي و درماني، روزانه حجم بالايي از سفرهاي درون شهري صورت مي-پذيرد. در اين ميان شبكه ي اتوبوسراني شهر يزد سهم قابل توجهي در جابجايي روزانه مسافران دارد. بنابراين مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روشي توصيفي- تحليلي و با ماهيتي كاربردي به ارزيابي كارايي سامانه اتوبوسراني در يزد به ويژه در سه مسير 11، 55 و 62 اتوبوسراني باحجم بالاي سفر بپردازد. به منظور انجام ارزيابي سامانه از معيارهاي دسترسي پذيري و راحتي و آسايش مطرح شده در گزارش TCRP100 كمك گرفته شده است. در معيار دسترسي پذيري، به بررسي ساعات فعاليت خطوط در طول شبانه روز، فراواني سرويس و درصد ناحيه تحت پوشش سرويس و در معيار راحتي و آسايش به محاسبه تطبيقي زمان كل سفر با اتوبوس و خودرو شخصي پرداخته شده است. سنجه هاي فوق به خوبي مي تواند عملكرد سامانه و كيفيت سرويس آن را بسنجد و تصويري جامع از كارايي حمل و نقل همگاني را در شهر يزد ارايه دهد. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي دهد كه بالابودن زمان سفر با اتوبوس در مقايسه با خودرو شخصي در حدود دو برابر است كه عليرغم بالا بودن سطح سرويس ناحيه تحت پوشش منجر به ترغيب شهروندان براي استفاده از خودرو شخصي مي شود.

The cities expansion and urban population growth and the need to meet mobility place more demands on use of automobile that increased and brought forward traffic congestion in urban areas. This in turn caused many environmental challenges such as noise and air pollutions. Because of this, urban authorities introduced public transportation as a key option towards balanced system of urban transportation. Expansion dispersed the city of Yazd and Development of new towns in the west, south, and north of the city, it is experiencing high volume of daily trips and commuting between these new towns and downtown Yazd. Bus plays a major role in Yazd transit since all major routes are served by bus-based modes of transportation. A descriptive and analytic approach was applied to evaluate the efficiency of lines numbers 11, 55 and 62 that contained high volume of daily trips. The evaluation is based on the TCRP100 Report particularly three criteria of transit accessibility and comfort and convenience. For transit accessibility, three parameters were considered including frequency of services, area of service coverage, hours of services. For comfort and convenience of bus system, total travel time of bus and private vehicle was compared. These criteria can measure bus transit performance and quality of services. The findings show that the time of travel by bus is twice of private vehicles. For this reason, citizens usually prefer to use private cars in spite of bus within the study area.