تحليل چشم‌انداز ژيوپليتيك تشيع در منطقه خليج‌فارس با تاكيد بر بيداري اسلامي

Shia geopolitical landscape analysis with emphasis on Islamic Awakening in the Persian Gulf

شيعيان در عصر حاضر، به‌دليل استقرار در مناطق حساس ژيوپليتيك و ژيواستراتژيك، به‌عنوان يكي از بازيگران اصلي و نقش‌آفرين در مسايل منطقه خليج‌فارس محسوب مي‌شوند. به‌طوري‌كه ژيوپليتيكِ تشيع را مي‌توان امتداد جغرافياي سياسي شيعيان در كشورهاي مختلف منطقه با محوريت ايران به‌عنوان هارتلند تشيع تعريف كرد. نقش‌آفريني شيعيان منطقه خليج‌فارس، تاحدودي از مزيت‌هاي مختلفي چون برخورداري از آموزه‌هاي مذهبي قوي و سوابق تاريخي و حضور در مناطق مهم ژيواكونوميك نشيت مي‌گيرد. ??‌درصد جمعيت مناطق نفت‌خيز خليج فارس را شيعيان تشكيل مي‌دهند كه از اين مقوله، تحت‌عنوان تلاقي ژيوپليتيك تشيع و ژيوپليتيك انرژي ياد مي‌شود. ازطرفي نيز با شروع هزاره سوم، گسترش دموكراسي به‌عنوان يكي از شيوه‌هاي حكومت، قابليت‌هاي زيادي را در جهت برآوردن خواسته‌هاي اقشار مختلف در قلمروهاي سرزميني حكومت‌ها ايفا مي‌كند. اين روند در كشورهاي منطقه خليج‌فارس، تحت‌عنوان بيداري اسلامي مطرح است. اين حركت مي‌تواند ضمن الگوگرفتن از جنبش‌هاي مقاومت اسلامي و انقلاب اسلامي ايران، با تكيه بر فرهنگ مقاومت، سبب مقابله با هرگونه حاكميت استبدادي و سلطه بيگانگان در منطقه مذكور و پاياني بر استبداد موروثي و ديكتاتوري‌هاي خانوادگي باشد. در‌اين‌راستا، گسترش موج آزادي‌خواهي و جنبش موسوم به بيداري اسلامي در كشورهاي منطقه خليج‌فارس، به‌نوعي با منافع شيعيان مستقر در اين منطقه همسويي دارد كه نمونه بارز آن كشور عراق، بعد از سقوط صدام است. مقاله حاضر، با روش توصيفي‌تحليلي و مبتني‌بر مطالعات كتابخانه‌اي، سعي دارد ضمن تشريح جايگاه ژيوپليتيك تشيع در منطقه خليج‌فارس، به تاثير گسترش موج آزادي‌خواهي و بيداري اسلامي بر سرنوشت شيعيان مستقر در اين منطقه بپردازد. مطالعات، حكايت از آن دارد كه گسترش بيداري اسلامي، زمينه را براي اصلاح ساختار سياسي كشورهاي منطقه و پايان‌دادن به حكومت‌هاي سلطنتي و استقرار نظام‌هايي مبتني‌بر مردم‌سالاري فراهم خواهد كرد و اين مسيله سبب ارتقاي جايگاه شيعيان در عرصه‌هاي سياسي‌ و فرهنگي و اجتماعي كشورهاي منطقه خواهد شد.

Shia today due to the geopolitical and geostrategic sensitive areas as one of the key players and actors in the Persian Gulf region are issues. So that Shia geopolitics can be defined as the protraction of Shiites political geography in various countries of the region, with Iran as the shia Hartland. Persian gulf region Shiites role, partly comes from several advantages; having strong religious, historical records and placed in important geo-economical areas. So that 70 percent of the oil-rich Persian Gulf regions are Shiites, this concept referred as the Geopolitics of Energy and Shiites Geopolitics convergence. However, with the start of 21st century, the spread of democracy as a way of governing, play many capabilities to meet the demands of many different classes in the governments. This trend is considered as the Islamic awakening in the Persian Gulf region. This movement, in addition to Modeled based on the Islamic Resistance Movement and the Islamic Revolution in Iran, based on the culture of resistance, can counter against any form of dictatorial sovereignty and foreign domination in the region and an end to tyranny and dictatorship of family heirloom. In This regard, the expansion of the wave of freedom and movement, known as the Islamic awakening in the Persian Gulf region, is in the same direction with Shiites interests in this region and the example that we are seeing in Iraq after Saddamʹs fall. This article, by a descriptive-analytical method and based on a library survey not only tries to analysis the geopolitical position of the Shia in the Persian Gulf, but also pays attention to effect of the expansion of liberty movement and the Islamic awakening on destiny of Shiites in the region. Studies suggest that the spread of Islamic awakening will provide the groundwork for political reform in the region countries, ending the imperial and deployment systems based on democracy. This matter can improve the position of the Shiite in the political, cultural and social issues among the countries in this region.