سراي سكوت

Shams-e Tabrizi

«سكوت» يكي از مفاهيم بنيادين عرفان، به ويژه عرفان اسلامي، است. يكي از كساني كه به اين سكوت عرفاني نايل مي‌شود و تولد دوباره مي‌يابد، مولوي است. مطالعه در آثار او و رابطه‌اش با شمس تبريزي نشان مي‌دهد كه شمس، خاموشي و سكوت را به مولوي آموخت تا از درون مولوي متشرع، مولوي عارف و عاشق ‌زاده شود. اين طبيب حاذق روان دريافته بود كه انباشتگي اطّلاعات در مولوي مهم‌ترين مانع است و به همين دليل به او آموخت «كه تعلم نيز حجاب بزرگ است». شمس با دقّت مراقب احوال مولوي بود و مولوي هم شيفته شمس، امّا تا تهي شدن از خود راه درازي در پيش بود. به همين دليل، شمس به دفعات آموزه‌هاي خود را تكرار مي‌نمود. حتي به نظر مي‌رسد مسافرت‌هاي گاه و بي‌گاه شمس با هدف خاصي صورت مي‌گرفته است تا مولوي سرانجام نه شمس تبريزي، بلكه شمس دروني خود را بيابد. آموزه‌هاي شمس بي‌نتيجه نماند. چنان كه تغيير حال مولوي و آثار او زاده ديدار او با شمس، تاثير آموزش‌هاي او و فراگيري سكوت عرفاني بود. شايد به همين دليل مولوي تخلّص «خاموش» را براي خود برگزيد. سرانجام مولوي با تسليم كامل خود به شمس، خاموشي را تجربه كرد تا با نشستن در مركز اين توفان، آتشفشان دلش سر باز نمايد و سرانجام با فراگرفتن سكوت عرفاني، تولّد دوباره بيابد و به مولوي عاشق و عارف جاودانه‌اي بدل گردد

The House of Silence: The Meeting of Mawl?n? J?l?l al-Din Balkhi and Shams-e Tabrizi E. Estaj? Assistant Professor of Persian Language and Literature, Teacher Training University of Sabzev?r In Islamic mysticism, the idea of “silence” refers to a method of meditation and is means for purification of the carnal soul. In Persian language ʹKhamushʹ, meaning silent, mute, or quite, is a word which Mawl?n? J?l?l al-Din Balkhi frequently used in his poetry. In Div?n-e-Shams, hundreds of odes end with ʹkhamushʹ. Some scholars are of the opinion that Mawl?n? used nom de plume ʹKhamushʹ in his poetry, hence the numerous references are made to the word ʹKhamushʹ at the end of his odes. And some scholars believe that Shams-e Tabrizi tought the art of “silence” to Mawl?n? that helped him change from a respected professor of theology into a lover of God. Keywords: Mawl?n? J?l?l al-Din Balkhi, Shams-e Tabrizi, Div?n-e-Shams, Mystical Silence. Email: m.estaji@stta.ac.ir