خلع نعلين در تفسير عارفان

Muslim Mystics and the Story of Removal of the Sandals

در گفت‌وگويي كه حضرت موسي(ع) در كوه طور با باري تعالي داشت، خداوند به او امر كرد كه «فاخلع نعليك، انّك بالواد المقدس طوي». اين ديدار كه در سوره طه گزارش شده، از ديرباز در ميان مفسران و عارفان مجال بحث يافته است. اين بحث‌ها بيشتر بر دو محور جريان داشته است؛ نخست اينكه به‌طور اساسي فلسفه اين فرمان مبني بر خلع نعلين چه بوده است و ديگر آنكه نعلين در اين آيه، استعاره از چه مفاهيمي مي‌تواند باشد. مفسراني كه مسلك عرفاني داشته‌اند، در چرايي اين امر الهي، لطايف و اشاراتي بلند يافته‌اند و نعلين را نيز نمادي از مفاهيمي انتزاعي همچون خوف و رجا، تعلقات كونين، طبيعت و نفس، اسباب تلوين، صفات و افعال، محل الفصل و الوصل، قوه اتصال و انفصال، اشتغال به اهل و ولد، و ... ديده‌اند. در اين مقاله، پس از بيان پيشينه داستان كه ريشه در عهد عتيق دارد، اصل ديدار براساس قديمي‌ترين مآخذ تفسيري نقل شده است. سپس درباره فلسفه خلع از منابع كهن، اطلاعاتي ارايه و آن‌گاه به ترتيب موضوعي به تنوع معاني استخراج شده از نعلين پرداخته مي‌شود.

Muslim Mystics and the Story of Removal of the Sandals M. R. Movahhed? Assistant Professor of Persian Language and Literature, Qom University In a dialogue between God and Moses, God said: "I am your lord, remove your sandals, for you are in Towa, the sacred valley" (TA-HA: 12). This verse and the concept of removal of the sandals (Khal’e Nalein) have been subjects of discussion among Islamic mystics and the commentators of Quran. They have raised two questions: 1- What is meant by the phrase "removal of the sandals"? And 2- What are those sandals symbolizing? Muslim mystics believe "Khal’e Nalein" can be referred to fear and hope, corporal attachments and the carnal soul. After expressing the Old Testamentʹs narration, in the present article attempt is made to analyze the concept of "Khal’e Nalein" based on an old Quranic interpretation. Keywords: Removal of the Sandals (Khal’e Nalein), Moses, Interpretation. Email: Movahedi1345@yahoo.com