موانع خصوصي سازي آموزش عالي در ايران و ارايه راهكارهايي جهت رفع آن ها

Obstacles to the privatization of higher education in Iran and presentation of appropriate strategies for their removal

طي دو دهه گذشته، علاوه بر دلايلي چون كاهش هزينه ها و تخصيص بهينه منابع و افزايش كارايي،دلايل ديگري از جمله ظهور اقتصاد مبتني بر دانش و تغيير تركيب جمعيتي متقاضيان ورود به دانشگاه ها، گرايش به خصوصي سازي در آموزش عالي را تسريع كرده است. در ايران نيز رشد آموزش عالي خصوصي در برنامه سوم توسعه مطرح و مورد پي گيري قرار گرفته اما همواره با تنگناهايي روبرو بوده است.اين مقاله كوششي در جهت كشف چالش ها و موانع گسترش آموزش عالي خصوصي است. در مطالعه حاضر،پس از بيان آموزه هاي نظري، تلاش شده تا به دو سوال در اين زمينه پاسخ داده شود. نخست اينكه مهمترين موانع پيش روي خصوصي سازي دانشگاه ها در كشور كدام است و ديگر اينكه چه راهكارهايي براي غلبه بر اين مسايل و مشكلات وجود دارد. يافته هاي اين تحقيق به روش مطالعه اكتشافي متكي بر ابزار مصاحبه عميق با متخصصان دانشگاهي در بخش هاي دولتي و غير دولتي و نيز استفاده از ابزار پرسشنامه (به دو صورت پرسشنامه باز وپرسشنامه بسته) حاصل شده است. در يافته هاي تحقيق 26 مشكل و مانع پيشاروي خصوصي سازي دانشگاه ها مشخص شد كه در اين ميان مواردي چون فقدان قوانين حمايت از سرمايه گذاري خصوصي، پايين بودن قدرت خريد مردم و عدم توان پرداخت شهريه، وجود مشكلات ساختاري در نظام مديريت آموزش عالي، فقدان آزادي علمي در دانشگاه ها و تمايل دولت به تسلط در امور فرهنگي و اجتماعي دانشگاه هااز ديدگاه صاحبنظران از بالاترين اهميت برخوردار بودند. براي پاسخ به سوال دوم تحقيق نيز در پايان، پيشنهادهايي راهبردي جهت رفع يا كاهش مشكلات ارايه شده است

I n the past two decades, such reasons as reduced costs, optimal allocation of resources, increased performance, the emergence of knowledge-based economy and the changing demographic composition of applicants for entry to universities have accelerated the trend toward privatization in the higher education sector. In Iran, the growth of privatization of higher education was introduced and proposed in the Third Development Plan, but has faced some limitations. This paper aims to explore the challenges and obstacles to the expansion of private higher education. In this study, after expressing the theoretical framework, attempts are made to answer the following questions: first, what main challenges are encountered by the Iranʹs privatization of universities and second, what strategies can be used to overcome these problems. This exploratory study research was carried out by means of interviews with relevant experts and questionnaires (both open and closed questionnaires). Research findings extracted 26 problems related to the privatization of universities of which the following were considered by the experts as of the greatest importance: absence of laws supporting private investment, low purchasing power of people, lack of ability to pay fees by students, structural problems in higher education management systems, lack of academic freedom in universities and government’s domination of social and cultural affairs of universities. The second question is answered toward the end of the research paper where strategic proposals to eliminate or reduce problems is presented