مكان يابي اسكان موقت با استفاده از الگوريتم هاي فازي؛ مطالعه موردي: منطقه يك شهرداري تهران

The Selection of Site for Temporary Sheltering using Fuzzy Algorithms; Case study: Tehran Metropolitan after earthquake, Municipal districts No 1.

يكي از مهمترين مسايلي كه همواره مورد توجه سازمان هاي مسيول در مديريت بحران قرار دارد انتخاب مكاني مناسب جهت اسكان موقت جمعيت هاي آسيب ديده از سوانح مي باشد. بديهي است عدم رعايت مكان گزيني صحيح ممكن است فاجعه ديگري حتي به مراتب وخيم تر از سانحه اوليه بدنبال داشته باشد. بنابراين لزوم برنامه ريزي، مديريت و ارايه راهكارهاي مناسب در استقرار اضطراري يا موقت جمعيت آسيب ديده قبل از وقوع زلزله الزامي مي نمايد. هدف از اين تحقيق ارايه روشي مناسب و كارا براي مكان يابي اسكان موقت با استفاده از الگوريتم هاي فازي مي باشد. به منظور نشان دادن كارآيي الگوي كلي مكان يابي مناسب اسكان موقت پيشنهاد شده در اين تحقيق، منطقه يك شهر تهران به عنوان نمونه موردي انتخاب شده تا مكان يابي مورد نظر در سطح اين منطقه صورت گيرد. با استفاده از نتايج تحليل خسارت منطقه، تعداد بي خانمان هاي شهر تهران 136،786 نفر و ميزان سرپناه لازم عددي بين 410 تا 615 هكتار برآورد شد. جهت انتخاب مكان مناسب، ابتدا معيارهاي لازم براي مكان يابي تهيه شد. پس از بررسي تحقيق هاي گذشته و همچنين دريافت نظرات خبرگان، معيارهاي موثر در مكان يابي اسكان موقت شناسايي گرديد. اين معيارها شامل معيارهايي مانند دسترسي، نزديكي به منابع آب، فاصله از گسل ها و رودخانه ها، نزديكي به مراكز درماني و خدماتي و امنيت مي باشد. در اين تحقيق براي تلفيق معيارها (لايه ها) از دو منطق بولين و فازي استفاده شد. جهت انجام عمليات تلفيق فازي و عمليات مكان يابي اسكان موقت، با توجه به قابليت هاي گسترده نرم افزار IDRISI در مسايل آناليز تصميم گيري چند معياره، از اين نرم افزار استفاده شد. سپس با استفاده از روش تركيب خطي وزن دار (WLC)، نقشه هاي فازي بدست آمده، تلفيق شدند و نقشه مطلوبيت منطقه مورد مطالعه بدست آمد. با استفاده از اين نقشه و منطق فازي، تعداد 17 مكان با مجموع مساحت 1/649 هكتار جهت اسكان موقت شناسايي گرديد. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه با توجه به محدوديت هاي قطعي كه در روش بولين (روش كلاسيك) اعمال مي شود، در اين روش مناطق مكان يابي شده نسبت به روش هاي مبتني بر منطق فازي، داراي تعداد بيشتري مي باشند بنابراين، اين منطق در مناطقي كه زمين داراي محدوديت است، مناسب نمي باشد. اما با بررسي روش فازي اعمال شده در اين تحقيق، مشخص گرديد كه روش WLC عليرغم سادگي آن، داراي كارايي بسيار بالايي مي باشد و اين قدرت را به تصميم گير مي دهد كه براي عوامل مختلف برحسب درجه اهميت آن ها، وزن هاي متفاوتي را اختصاص دهد. در اثر اين برتري، نتيجه حاصل از مكان يابي به روش فازي WLC داراي قدرت تفكيك بهتري مي باشد. همچنين نتايج نشان داد با توجه به اينكه موضوع مكان يابي تا حد زيادي وابسته به استدلال تصميم گيري مي باشد، منطق فازي نسبت به منطق كلاسيك داراي كارايي بيشتر مي باشد.

One of the most important problems that always have been considered by the authorities in the crisis management is the selection of site for emergency and temporary sheltering. It is obvious that inappropriate site selection may lead to another disaster that is more complex than the main one. So, the necessity of planning, managing and offering appropriate options for temporary sheltering of affected people before the occurrence of earthquake is vital. The objective of this research is the presentation of the appropriate and efficient method for the selection of site for temporary sheltering using Fuzzy algorithms. For illustrating the efficiency of proposed algorithm, the municipality district no.1 of Tehran is selected as the case study. Using the results of damage assessment of the study area, the number of homeless people was evaluated 136786 people and the required shelter was evaluated 410-615 hectares. For the selection of site, initially necessary criteria are determined. After studying the past research and receiving the expert’s viewpoints, 13 criteria were selected. These criteria include criteria such as vicinity to water resources, distance from faults and rivers, vicinity to hospitals and other therapeutic centers, and security. In this research, Fuzzy and Boolean logics have been used for the combination of the criteria (layers). IDRISI is used for the implementation of fuzzy operations and the selection of site for temporary sheltering due to its high capability in the multi criteria decision making analysis problems. Then using WLC (Weighted Linear Combination) method, the produced fuzzy layers (maps) were combined and the map of eligibility was produced. Using this map and Fuzzy logic, 17 zones with total area of 649.1 hectares were selected for temporary sheltering. The results indicated that due to applied decisive limitations in Boolean method (classic method), the number of selected sites are more than Fuzzy method. Boolean logic is not appropriate for the areas that land use has some limitations. Assessment of applied fuzzy method in this research (WLC) showed that despite the simplicity of WLC method, it has high efficiency and makes possibility of allocating different weights to various criteria due to the importance of criteria. Considering this predominance; the outcomes of the selection of site using WLC fuzzy method have better resolution power. However results showed that the selection of site depends on the experience and personal judgment of the corresponding manager, therefore fuzzy logic has high efficiency.