موانع فكري تربيت در انديشه مولوي

Mental Impediments of Training from Mowlavi’s Viewpoint

نگارنده در اين مقاله كوشيده است با تحقيق و كاوش در مثنوي جلال‌الدين محمد رومي مشهور به «مولوي»، دسته‌اي از موانع فكري تربيت را استخراج كند. بي‌ترديد مولانا در زمره بزرگ‌ترين عرفاي اسلامي است كه با ژرف‌نگري و اشراف كم‌نظير خويش بر منابع ديني، توانسته است به يافته‌هاي اخلاقي و تربيتي ارزشمندي دست يابد؛ يافته‌هايي كه در مجموع سيماي شفاف و مطلوبي از زندگي معنوي را به گونه‌اي زيبا و هنرمندانه، ترسيم مي‌كند. بخشي از اين يافته‌هاي ارزشمند، متوجه موانع و هشدارهاي اخلاقي و تربيتي است كه آگاهي از آنها به روندگان راه كمال اين امكان را مي‌دهد كه بتوانند با آمادگي ذهني و رواني بالاتر و با ذهنيتي روشن‌تر گام در مسير كمالات انساني نهند. شناسايي و توصيف اين آسيب‌ها به دليل كثرت و تنوعي كه دارند نيازمند نوعي طبقه‌بندي مفهومي است؛ چراكه ماهيت اين آسيب‌ها و زمينه‌هاي بروز آنها با يكديگر متفاوت است. از آنجايي كه موانع تربيت در آثار فكري مولانا و به‌ويژه در كتاب مثنوي معنوي، به صورت منظم و در بابي جداگانه نيامده، نگارنده سعي كرده است با سير در تمامي دفترهاي مثنوي معنوي كه از مهم‌ترين دستاوردهاي فكري وي به شمار مي‌رود، اهّم موانع فكري تربيت از قبيل تقليدگرايي، تدريج‌گريزي، استغنا از منبع وحي، تمايلات نفساني و توهم و خيالبافي را در اين نوشتار مطرح كند.

The present article aims at extracting a series of impediments ahead of intellectual training through conducting research in “Masnavi “of Jalauldin Mohammad Roumi nicknamed as Mowlavi. Undoubtedly, Mowlana is among the most prominent Islamic …, who has managed to achieve valuable moral and training- related findings which provide a transparent and pleasant image of the mental life in an artistic and beautiful way. Part of these valuable findings concentrates on moral and training –related impediments and warnings. Being aware of the impediments may assist those who seek perfection to take steps toward perfection with higher mental preparation. Due to their abundance and variety, identifying and defining the factors require some sort of conceptual categorization, because the nature of the…and the grounds wherein they emerge differ from each other. Whereas, training impediments are not dealt with separately in Mowlana’s Masnavi, the author has tried to raise the chief impediments ahead of intellectual training such as imitation, avoiding gradual processes, saturation with revelation source, sensual tendencies, fancy and imagination Keywords: Training, Training Impediment, Thought, Mental Training, Mowlavi 10 .