بازشناسي مفهوم تعمّق در گستره آيات و روايات

Recognition of the Concept of “Taammoq” (Contemplation) in Quranic Verses and Tradition

برخي از نويسندگان مدّعي هستند كه با توجّه به اينكه واژه «تعمّق» در منابع لغوي كهن، بار معنايي نكوهيده‏اي دارد و در بعضي از روايات اهل بيت (ع) از آن با مذمّت ياد شده، اين واژه در كلام معصومين(ع) معناي مذمومي دارد. درباره برداشت گروهي از دانشمندان در ممدوح دانستن معناي «متعمّقون» در روايت امام سجّاد (ع) نيز عدّه‌اي بحث كرده و آن را تحليلي ناصواب و ناشي از غفلت آنان در معناي تعمّق و ديگر قراين حديث برمي‏شمرند. اين مقاله به بازشناسي مفهوم «تعمّق» اختصاص دارد و نگارندگان پس از مفهوم‏شناسي اين واژه و تحليل تبارشناسانه تعمّق و خانواده حديثي آن، به تفحّص از قراين دروني و بيروني روايت امام سجّاد (ع) مي‌پردازند. در ادامه مقاله نيز وجوه مخاطبان و سطوح معنايي در قرآن كريم، سيره معصومين (ع) در پاسخ‏دهي به مسايل اعتقادي و محدوده تفكّر در ذات و صفات الهي بررسي مي‌شود تا تمايز تعمّق و ژرف‌انديشي ضابطه‌مند با تعمّق فرونگر و كج‌انديش در كلام معصومين (ع) مشخّص شود. واژگان كليدي: تعمّق، آخر الزّمان، ژرف انديشي، عقل فرونگر.

In a paper entitled “Semantics of Contemplation on Traditions”, the so-called writers have claimed that considering that the term “Contemplation” carries a negative meaning in ancient terminology sources and that it has been reproved in Ahl-ul-Bait’s (AS) traditions, it bears a disapproving connotation in the traditions attributed to the infallibles (AS). They also hold this belief that those scientists, who acclaim the meaning of the “Moteammeghun” (those who contemplate) as to the sayings narrated by Imam Sajjad (AS), are quite wrong and such a perception only develops due to their negligence towards the meaning of contemplation and Hadith. These writers address the issue of internal and external evidence of Imam Sajjad’s (AS) traditions after conceptual study of “Contemplation” and genealogical study of the term. This paper also attempts to contribute to a better overall understanding of different aspects of the addressees and concepts in the holy Quran and the infallibles’ Seerah (AS) in dealing with the existing ideological questions on some attributes particular to God pursuing the aim of shedding light on the distinguishing features between systematic contemplation and profound thinking with superficial intellect. Keywords: Contemplation, End Times, Profound Thinking, Superficial Intellect.