اندازه‌گيري توان رقابتي بانك‌ها در نظام‌ بانكداري ايران

Measuring Competitiveness of Iranian Banks

امروزره با افزايش زمينه رقابت در سيستم بانكداري ايران، بانكها به شكلهاي مختلف بدنبال افزايش و يا حداقل حفظ سهم بازار خود افتاده‌اند. در اين زمينه بانكها مي توانند با توجه به مزيتهاي رقابتي خود و تقويت آنها موجبات موفقيت خود را در رقابت با ساير رقبا تا حد زيادي تضمين نمايند. وجود روش مناسب و علمي براي اندازه گيري قدرت رقابتي مي تواند بانكها را در تشخيص قدرت رقابت پذيري خود و فاصله خود از ساير بانكها كمك نمايد. چنين مدلي بايد اين قدرت را داشته باشد كه نقاط قوت و ضعف هر بانك را نسبت به رقبا مشخص نمايد تا آنها بتوانند با استفاده از سياستهاي مناسب، در جهت حذف يا كاهش شكاف رقابتي خود با ساير رقبا اقدام نمايند. به اين منظور در اين تحقيق، به ارايه روشي علمي و نظام مند جهت اندازه‌گيري قدرت رقابتي هر كدام از بانكها پرداخته مي‌شود كه با داده هاي موجود برازش دارد. مدل ارايه شده در اين مقاله داراي پنج متغير اصلي موثر بر رقابت‌پذيري بانكها شامل توان مالي، سهم بازار، سرمايه انساني، فعاليتهاي ارزي و بين المللي و استفاده از فناوري است. هر كدام از اين متغيرها داراي شاخص‌هايي است كه مي‌توان با استفاده از آنها مقادير مربوط به متغيرها را محاسبه نمود. اين مدل با استفاده از تحليل عاملي و نرم‌افزار ليزرل بعد از كسب نظرات خبرگان مورد تاييد قرار گرفت. در نهايت مشخص شد كه از بين متغيرها، توان مالي بيشترين تاثير را در رقابت‌پذيري بانكهاي ايراني داراست و در بين بانكها نيز نيز بانك ملي بيشترين قدرت رقابتي را در بين بانكها داراست.

Today, active banks in the banking system try to attract customers through various new methods. However what can help banks to meet this goal is to try to achieve competitive advantage. Many banks have tried to create advantages for themselves in different ways so that preserve their place in competition with other banks. Therefore, it is necessary to introduce a model which helps the banks to understand their current status in order to help for future planning. This research offers a scientific and systematic model to measure the banks competitive ability. The model presented in this study, introduces main variables affecting banks competitiveness including financial power, market share, human capital, and international- exchange activities and use of technology. Each of these variables can be calculated through their indices. After approving by experts, this model was confirmed using factor analysis and LISREL software. The results explain that among model variables, financial power has the most effect on competitiveness of Iranian bank. Next, this model was used to rank competitive ability of state (commercial and professional) and private banks using TOPSIS technique.