بررسي نظري و تجربي انگيزهها و چالشهاي انجام مطالعات ميان‌رشتهاي با تاكيد بر روش‌شناسي ميان‌رشتهاي

A Theoretical and Empirical Analysis of Challenges and Motivations of Interdisciplinary Studies Implying on Interdisciplinary Methodology

در حالي كه ادبيات پژوهشي عمدتاً به تبيين مباني نظري مطالعات ميان‌رشتهاي پرداخته است، در مورد چرايي انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي ميان‌رشتهاي توسط محققان، پژوهشهاي تجربي بسيار اندكي صورت گرفته است. به منظور پر كردن اين شكاف در حوزه مطالعات ميان‌رشتهاي، پژوهش حاضر تلاش دارد با تاكيد بر روششناسي ميان‌رشتهاي (استفاده از تيم براي پيشبرد پژوهش) به شناسايي انگيزه‌ها و چالشهاي پيش روي محققان ميان‌رشتهاي براي شركت در پروژههاي تحقيقاتي ميان‌رشتهاي بپردازد. اهم اهدافي كه اين پژوهش دنبال مي‌نمايد عبارت است از: 1)شناسايي انگيزهها و چالشهاي انجام مطالعات ميان‌رشتهاي با تاكيد بر روش‌شناسي ميان‌رشتهاي، و 2)تعيين ميزان اهميت و اولويت بندي عناصر فوق در رابطه با مطالعات ميان‌رشته‌اي. پژوهش حاضر از نظر هدف «توسعهاي»، از نظر طرح پژوهش «توصيفي»، و از نظر روش پژوهش «پيمايشي» به حساب مي آيد. در اين پژوهش با بهره‌گيري از تيمي ميان‌رشته‌اي، ابتدا با بررسي مباني نظري و مطالعات انجام شده در حوزه مطالعات ميان‌رشتهاي، انگيزهها و چالشهاي انجام اين دسته از مطالعات شناسايي شد. در مرحله بعد، مصاحبه‌اي‌ ساختارمند با پنج نفر از محققان ميان‌رشته‌اي‌ به عمل آمد. براي بررسي كمي عناصر شناسايي شده از ديدگاه محققان رشتههاي مختلف و نيز مطالعات قبلي، پرسشنامهاي محقق ساخته طراحي و ميان نمونه‌اي متشكل از 64 نفر از محققان رشتههاي مختلف كه سابقه مشاركت در فعاليت‌هاي ميان‌رشته‌اي‌ را داشتند، توزيع گرديد. به علاوه، براي تجزيه و تحليل آماري دادهها نيز از آزمون‌هاي روايي و پايايي، آزمون ميانگين يك جامعه (t تك نمونه‌اي)، آزمون فريدمن، و آزمون تحليل واريانس تك عاملي با استفاده از نرم افزارهاي آماري اس‌پي‌اس‌اس و ليسرل بهره گرفته شد. نتايج نشان داد كه انگيزه‌هاي شناسايي شده به استثناي يادگيري عمومي و آزاد و ارضا نيازهاي روان‌شناختي و نيز چالش‌هاي شناسايي شده، در انجام مطالعات ميان‌رشته‌اي‌ تاثير قابل توجهي داشته‌اند.

Purpose, although literature has focused on explaining theoretical background in the area of interdisciplinary studies, a few empirical studies has paid attention to the main reasons of performing interdisciplinary projects. To fill the research gap, current study tries to identify challenges and motivations of interdisciplinary studies for researchers to participate in interdisciplinary projects. The main purposes of the research are: 1) identifying the challenges and motivations of interdisciplinary studies implying on interdisciplinary methodology, 2) determining the degree of importance of the above elements regarding interdisciplinary studies. Methodology, current study is an exploratory in terms of methodology, descriptive in terms of research design, and development in terms of purpose. This study employing an interdisciplinary team firstly investigated theoretical background and prior research on interdisciplinary studies, identified challenges and motivations of the studies. Secondly, a structured interview performed with five interdisciplinary researchers. To investigate the identified elements empirically, a self-administrated questionnaire was used based on the literature and interviews. The questionnaire was distributed among 64 researchers from different disciplines who had experienced interdisciplinary activities. Data was analyzed by confirmatory factor analysis, composite reliability, one-sample t-test, Friedman test and analysis of variance (ANOVA) using LISREL and SPSS. Results indicated that recognized motivations except for public learning and satisfying psychological needs, and identified challenges have considerable effect on performing interdisciplinary studies.