بررسي ژرف‌ساخت اساطيري تشبيه زلف به مار و لب به شفاخانه در بيتي از ديوان حافظ

A Study of the Mythological Foundations of the similes of Snake/Tress-Tip and of Lip/Recovery-House in One of the Poems of Hāfez

مقاله پيش رو به بررسي ريشه‌هاي اسطوره‌اي تشبيه زلف به مار و لب به شفاخانه در بيت «دل ما را كه ز مار سر زلف تو بخست / از لب خود به شفاخانه ترياك انداز» از حافظ مي‌پردازد. اين جستار بر مبناي ديدگاه يونگ نوشته شده است؛ ديدگاهي كه به وجود تصويرهاي اصلي و آغازين (كهن‌الگو) در ضمير ناخودآگاه جمعي افراد بشر اشاره دارد. يونگ معتقد به انتقال موروثي افسانه‌ها و اسطوره‌ها بود و آن را علت مشابهت افسانه‌ها و رويا و حتي وجود نمادهايي مانند نمادهاي باستاني در بيماران رواني عصر ما مي‌دانست. اين كهن‌الگوها معمولاً در آثار شعرا و نويسندگان و هنرمندان نابغه تجلي پيدا مي‌كنند؛ بنابراين وجود فواصل تاريخي و جغرافيايي، مانعي براي تجلي اسطوره‌هاي ملل مختلف در رويا، هذيان و هنرهاي تصويري ايجاد نمي‌كند

The present article studies the mythological roots of two similes in one of the sonnets (ghazals) of H?fez-e Sh?r?z?, similes of snake/tress-tip and lip/recovery-house in the following poem: For our heart that, from the deadly snake of thy tress-tip, is shattered/ From thy own lip to the recovery-house, the antidote (of a kiss) cast (Translated by Henry Wilberforce Clarke 1840-1905). This article is written in the framework of Carl Gustav Jung. For him, the Archetypal themes and images refer to collective unconscious of man. Jung believes to hereditary transfer of myths and legends that is why mental patients, in our age, believe in ancient symbols. Archetypes appear in the works of poets, authors, artists and geniuses; and geographical distances and passage of time don’t seem to prevent various myths of nations appearing in the dreams, deliriums and artistic image works.