درنگي بر ايوان مداين خاقاني

A Reflection on Khaghani Shervaniʹʹs "Taq-e Kasra" Qasida

شكوه بر باد رفته ايوان مداين از ديرباز تاثر روحي بينندگان اين بناي تاريخي را به دنبال داشته است. خيام، بحتري، خاقاني، شيخ رضا طالباني و معروف الرصافي از جمله كساني هستند كه حاصل تاثرات و انفعالات دروني خود را از مشاهده بازمانده‌هاي اين بناي سترگ در سروده‌هايي نغز و پرمغز ارايه داده‌اند كه در اين ميان سروده خاقاني به دليل سادگي و رواني، فرم و محتواي اثر و موتيف تاثر برانگيز آن از اهميت خاصي برخوردار است. هدف اين پژوهش پاسخ به اين پرسش است كه آيا خاقاني ـ آن گونه كه بسياري از پژوهشگران معاصر پنداشته‌اند ـ اين چامه را بر اساس حس ميهن‌دوستي سروده يا بي‌اعتباري دنيا و عبرت گرفتن از آن عامل سرايش اين چامه به شمار مي‌رود. نتيجه نشان خواهد داد كه با اين پژوهش مي‌توان به درك درست‌تري از اين چامه دست يافت.

The Lost and gone glory of the once magnificent Sasanid palace, Taq-e Kasra , has posed a grievous emotional impact on the many who have visited it for many years. Poets like Khayyam, Behtari, Khaghani, Sheikh Reza Talebani, and Maʹrouf Alrasafi, among others, have indicated their sad feelings of their visits to the ruined palace through their poems. From among all poetry on that theme, Khaghaniʹs poem enjoys a higher prestige and reputation on such grounds as simplicity, and elegance in terms of both form and content. This article aims at scrutinizing the question whether Khaghaniʹs poem, as assumed by a great number of contemporary researchers, was indeed written according to the motive of national patriotism on the side of the poet or rather stemmed from the poetʹs feeling of despair and fickleness regarding the unstable world. It is hoped that the findings of this study will shed more lights on the issue.