شاخص هاي انتخاب براي بهبود عملكرد دانه در كنجد Sesamum indicum L.))

Selection Indices fo Seed Yield Improvement in Sesame (Sesamum indicum L.)

عملكرد دانه درگياهان زراعي داراي توارث كمي است و شديداً تحت تاثير شرايط محيطي قرار مي گيرد و لذا انتخاب ژنوتيپ‌هاي مطلوب بر اساس عملكرد جهت بهبود ژنتيكي آن ممكن است به دليل آثار محيطي داراي بازدهي كمي باشد. ولي انتخاب بر اساس شاخص مناسب مي تواند يكي از روش هاي موثر جهت انتخاب غيرمستقيم براي بهبود هم زمان اجزاي عملكرد و در نهايت عملكرد باشد. به منظور بررسي شاخص‌هاي انتخاب براي بهبود عملكرد دانه در كنجد، 15 لاين اصلاحي به همراه 5 توده بومي اين گياه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و در سال 1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات مورد بررسي در اين پژوهش شامل تعداد كپسول در بوته، وزن دانه، تعداد دانه در كپسول، عملكرد دانه در بوته، عملكرد دانه در واحد سطح بودند. شاخص‌هاي انتخاب اسميت- هيزل1، اسميت- هيزل2 و پسك- بيكر بر اساس اجزاي عملكرد دانه شامل تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول و وزن دانه محاسبه شدند و با توجه به مقادير بالاي همبستگي اين سه شاخص با عملكرد دانه و همچنين بالا بودن تخمين كارايي آن ها براي بهبود عملكرد دانه، استفاده از اين شاخص‌ها مي تواند جهت بهبود ژنتيكي اين صفت موثر باشد. ضمناً كارايي انتخاب از طريق شاخص پسك- بيكر نسبت به شاخص اسميت- هيزل در رابطه با بهبود عملكرد دانه در واحد سطح كمي بيشتر بود، ولي راندمان شاخص اسميت- هيزل براي بهبود هم‌زمان صفات تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول و وزن دانه از شاخص پسك- بيكر كمي بيشتر بود.

Seed yield of the crops is a quantitatively inheritated trait and much affected by environemtal conditions; therefore, selection for genetic improvement of seed yield may have low efficiency because of the environment effectes. Selection indices can be more effective for simultaneous improvement of seed yield components and finally the seed yield. In order to investigate selection indices for seed yield improvement in sesame, 15 breeding lines along with five local populations of this crop were evaluated in a randomized complete block design with three replications at the research farm of Isfahan University of Technology in 2009. In this study, the traits of capsules/plant, seed weight, seeds/capsule, seed yield/plant and seed yield/plot were evaluated. The Smith-Hazel 1, Smith-Hazel 2 and Pesek-Baker indices were identified based on seed yield components of capsules/plant, seeds/capsule and seed weight. The results showed that seed yield was highly correlated with each of these indices and the estimated efficiency of indirect selection via these indices was relatively high. Thus, it seems that these selection indices can be effectively used for seed yield improvement. The estimated selection efficiency for improvement of seed yield/plot via selection for Pesek-Baker index was slightly more than that of Smith-Hazel ones. However, the efficiency of the Smith-Hazel indices for simultaneous improvement of capsules/plant, seeds/capsule and seed weight was a little higher than that of Pesek-Baker index