بررسي توانايي تحمل، عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام گندم به شوري آب آبياري در مراحل حساس رشد

Investigation of Tolerance, Yield and Yield Components of Wheat Cultivars to Salinity of Irrigation Water at Sensitive Stages of Growth

اين آزمايش بمنظور بررسي توانايي تحمل عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام گندم نسبت به شوري آب آبياري در مراحل حساس رشد، به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا همدان در سال 1388 اجرا شد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل ارقام گندم الوند، توس، سايسون، نويد و شوري آب آبياري حاصل از نمك كلريد سديم در پنج سطح 0، 4، 8، 12 و 16 دسي زيمنس بر متر بود. نتايج نشان داد كه با افزايش سطح شوري، درصد و سرعت سبز شدن، ارتفاع، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در گلدان، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه ارقام گندم كاهش يافت. رقم نويد در كليه سطوح تنش، درصد سبز بالاتري داشت. در شرايط عدم تنش و شوري 4 دسي زيمنس بر متر، رقم الوند و در سطوح بالاتر تنش، رقم توس از ارتفاع بيشتري در مرحله زايشي برخوردار بودند. در سطوح شاهد و شوري 4 دسي زيمنس بر متر، رقم سايسون و در سطوح 8، 12 و 16 دسي زيمنس بر متر، رقم توس در اكثر صفات عملكرد و اجزا عملكرد نسبت به ساير ارقام برتري معني داري نشان داد. شاخص تحمل به تنش رقم سايسون در شوري 4 و 8 دسي زيمنس بر متر، بيشتر از ديگر ارقام بود، اما در دو سطح 12 و 16 دسي زيمنس بر متر، بالاترين مقادير اين شاخص به رقم توس تعلق داشت. رقم الوند نيز در كليه سطوح شوري، كمترين شاخص تحمل به تنش را دارا بود. تعداد سنبله در گلدان بيشترين اثر مستقيم را بر عملكرد دانه ارقام گندم در شرايط تنش دارا بود. همچنين اثر غير مستقيم عملكرد بيولوژيك از طريق تعداد سنبله در گلدان نسبت به ساير اثرات غير مستقيم آن، بيشترين سهم را در عملكرد گندم داشت

This research in order to study of tolerance ability of wheat cultivates yield and yield components to salinity of irrigation water at sensitive stages of growth, was carried out as a factorial based on a randomized complete block design with 3 replications at greenhouse of Agricultural Faculty of Bu-Ali Sina University, in 2009. Treatments were included wheat cultivars of Alvand, Tous, Sayson and Navid and salinity of irrigation water induced by sodium chloride at five levels of 0, 4, 8, 12 and 16 dS m-1. The results showed that percentage and rate of emergence, plant height, 1000-grain weight, number of seed per spike, number of spike per pot, biological and grain yield reduced by increasing salinity level. At all stress levels Navid cv. had highest emergence percentage. In non-stress and 4 dS m-1, Alvand cv. and at higher levels of stress, Tous cv. had high height in reproductive phase. At control and 4 dS m-1, Sayson cv. and at 8, 12 and 16 dS m-1, Tous cv. in majority of yield and yield components traits had significant superior than other cultivars. Tolerance index of Sayson cv. at 4 and 8 dS m-1 was more than other cultivars but at 12 and 16 dS m-1, maximum value of this index was belonged to Tous cv. At all salinity levels, Alvand cv. had least tolerance index to stress. Number of spike per pot had maximum direct effect on grain yield of wheat cultivars in stress condition. Also indirect effect of biological yield via number of spike per pot than other its indirect effects, had maximum share in wheat seed yield.