آزمون الگوي علّي نقش عوامل شناختي اجتماعي موثر بر خودكارآمدي پژوهشي دانشجويان دكتري

Testing a causal model on role of cognitive-social factors on research self-efficacy of PhD students

هدف اين پژوهش، بررسي رابطه بين عوامل موثر بر خودكارآمدي پژوهشي از طريق يك الگوي علّي مبتني بر نظريه شناختي- اجتماعي است. روش تحقيق از نوع توصيفي و مدل معادلات ساختاري است. جامعه تحقيق شامل دانشجويان مقطع دكتري دانشگاه فردوسي و علوم پزشكي مشهد بود. به منظور آزمون مدل، نمونه اي به حجم 126 آزمودني، از بين دانشجويان مقطع دكتري دانشگاه فردوسي و علوم پزشكي مشهد انتخاب شدند. پرسشنامه هاي خودكارآمدي پژوهشي و عوامل موثر بر خودكارآمدي شامل تجارب پيشين، تشويق ديگران، تجارب جانشين، اضطراب و نگرش به دروس توسط آزمودني‌ها تكميل شد. اعتبار و روايي پرسشنامه هاي مذكور احراز شد. براي تحليل داده ها از ضريب همبستگي پيرسون، تحليل عاملي تاييدي و اكتشافي و مدل معادلات ساختاري استفاده شد. نتايج اجراي همبستگي پيرسون نشان داد كه مولفه‌هاي خودكارآمدي پژوهشي و برخي عوامل موثر بر خودكارآمدي دو به دو با هم همبستگي دارند (05/0p < ). با اجراي الگوي معادلات ساختاري براي آزمون رابطه تجارب پيشين، تشويق ديگران، تجارب جانشين، اضطراب و نگرش خودكارآمدي، پژوهشي مشخص شد كه الگوي پيشنهادي از برازش مناسبي برخوردار است و خودكارآمدي پژوهشي به خوبي از طريق عوامل موثر بر خودكارآمدي پيش بيني و تبيين شده است (91/0 ,NNFI= 091/0 0RSMEA=). برخي ضرايب مسير الگوي پيشنهادي نيز معنادار بود (01/0p < ). عوامل محيطي مانند تجربه هاي پژوهشي، جو دانشگاهي مشوق و بدون استرس مي تواند در افزايش خودكارآمدي پژوهشي دانشجويان موثر باشد. لذا تغيير در شيوه هاي مديريت دانشگاهي، برنامه ريزي آموزشي و درسي با هدف افزايش خودكارآمدي پژوهشي، ايجاد باورهاي انگيزشي مفيد و سازنده و ادراكات محيطي مشوق تحقيق كردن، ضروري است.

T his research aims to study the relationship between cognitive-social factors and research self-efficacy in students by a causal model. Using a descriptive and advanced correlative method called SEM, 126 PhD students of Ferdowsi University of Mashhad and Medical Sciences University of Mashhad were asked to complete the self-efficacy questionnaire. Reliability and validity of scale was verified. Pearson correlation coefficients, CFA and SEM were applied for data analyzes. The findings relevant to the Pearson correlation coefficients showed that some of research self-efficacy and some of cognitive-social factors components are significant statistically (p < 0/05). SEM findings revealed that purposed model about relationships between cognitive-social factors and research self-efficacy was fit to data (NNFI=0/90, RSMEA= 0/06) and some of path coefficients are significant statistically (p < 0/05). Environmental factors such as research experience, encouraging, academic atmosphere can be effective in increasing studentsʹ research self-efficacy. Therefore, it seems that changes in the university’s management practices, training programs aimed at increasing self-efficacy and academic research, motivational beliefs and perceptions of useful and constructive environment to encourage research are inevitable.