بررسي افكار و باورهاي گنوسي ابوالعلا معرّي و صادق هدايت

A study on the Gnostic Thoughts of Abulala Maaʹʹry and Sadegh Hedayat

با نگاهي به تاريخ زندگي سخنورانِ انديشمند، به نام كساني برمي‌خوريم كه زيستن آنها متفاوت از ديگران بوده است و اين تفاوتِ برخاسته از پيچيدگي‌هاي شخصيّتي باعث شده است كه هر كس از پندار خود سخني درباره آنان بگويد و امكان شناخت حقيقي آنها فراهم نيايد. از جمله اين كسان در تاريخ ادب فارسي، صادق هدايت در دوره معاصر است كه پرسش‌ها، سرگشتگي‌ها و شوريدگي‌هايِ حاصل از تفكرات خود را در داستان‌هايشبيان كرده است. همانند اين انديشمند در ادب تازي، ابوالعلا معرّي است كه همان پيچيدگي‌هاي فكري و شخصيّتي را در روزگار گذشته دارا بوده است. ممكن است بخشي از اين انديشه‌ها و باورها تحت تاثير انديشه‌هاي گنوسي (= آميزه‌اي از عقايد فلسفي – دينيِ يهودي، مصري، بابلي، يوناني، سوري و ايراني) شكل گرفته باشد. پژوهش كنوني بر آن است كه برخي از همين باورهاي مشترك فكري برخاسته از انديشه‌هاي گنوسي، چون مانويت، مزدكيه و مرقيون، همانندِ دوري جستن از زنان، اجتناب از خوردنِ گوشت و توجّه به گياه‌خواري، باور به رنجبار بودنِ زيستن و آميختگي تن و جهان به شرارت را آشكار سازد.

In history, the life of some thinkers are different from the other people. This difference comes from their personality complexities which by its turn have given rise to many different perspectives about them given by many people.The consequence is that, knowing these thinkers truly is not an easy task. In the field of Persian literature, one of these great men is the contemporary writer, Sadegh Hedayat, whose problems, wanders, and doubts are visible in his stories. Fairly similar to Hedayat in Arabic literature is Abulala Maaʹry since the same complexities can be seen in his thoughts. One of the reasons of these complexities in these two writers cab be attributed to the impact of Gnositic doctrine that is a mixture of Jewish, Egyptian, Babelian, Greek, Syrian, and Iranian philosophical and religious creeds. This research tries to clarify some of these mutual believes like avoiding women, abstaining eating meat and inclining to vegetarianism, believing in ascetic life, interweaving body and soul to evil, originated from the Gnostic ideas as Manichaeism, Mazdakism and Marcionism.