گونه‌شناسي رهيافت‌هاي تلفيقي در طراحي برنامه‌هاي درسي و دلالت‌هاي كاربردي آن براي رشته اقتصاد

Taxonomy of Non-Disciplinary Approaches, Applied Implications for Designing Curriculums in Economics

در گذشته، فلسفه آموزش و رويكردهاي برنامه‌ريزي درسي صرفاً به انتقال مجموعه‌اي از دانشي سازمان‌يافته يا ايجاد و ارتقاي نظام ارزشي حاكم بر رفتارهاي فرد و جامعه محدود مي‌شد، به‌طوري‌كه طي چندين قرن و با كوشش‌هاي دانشگاه‌ها و مراكز جديدِ اغلب رشته‌هاي علمي ازجمله اقتصاد، برنامه‌هاي درسي تخصصي و تك‌رشته‌اي به‌وجود آمد. اما امروزه، فلسفه آموزش و رويكردهاي برنامه‌ريزي درسي را توسعه داده‌اند و از روش‌هايي جديد استفاده مي‌كنند. در اين روش‌ها، در فراسوي ساختار يك‌سويه‌نگر رشته‌هاي تخصصي، واقعيت‌ها و نيازهاي دنياي جديد را جست‌وجو مي‌‌كنند و جزيي‌نگري و محدوديت‌هاي تخصصي‌شدن و تقسيم علوم را، كه در دهه‌هاي اخير رايج بوده است، نقد مي‌كنند. مي‌توان اين جريان را، كه در حوزه طراحي برنامه‌هاي درسي در رويكردهاي به‌اصطلاح «غيررشته‌اي» يا «تلفيقي» تجلي يافته است، در انواع رويكردهاي درون‌رشته‌اي موازي ، رويكرد ميان‌رشته‌اي ، رويكرد چندرشته‌اي ، رويكرد چندرشته‌اي متقاطع ، رويكرد چندرشته‌اي متكثر و رويكرد فرارشته‌اي (در سه نوع افقي، قايم و مورب) گونه‌شناسي كرد. اين مهمْ انكارناپذير است كه مسايل اقتصادي چندوجهي و چندبعدي است و دانش اقتصاد ماهيتاً، دانشي تلفيقي از چند حوزه معرفتي علوم اقتصادي، ‌جامعه‌شناسي، تاريخ، فلسفه، روان‌شناسي، حقوق و مباحث اخلاقي و هنجاري ديني است. با توجه به اين نكته، پرواضح است كه اولاً، طراحي‌هاي آموزشي و برنامه‌هاي درسي اين رشته نمي‌تواند فارغ از مباحث برنامه‌ريزي تلفيقي باشد. ثانياً، بلاشك بهره‌مندي از ظرفيت‌ها و يافته‌هاي علمي و تجارب آموزشي اين رويكردها مي‌تواند سرعت تحول و نوآوري در برنامه‌هاي آموزشي را افزايش دهد و بالتبع، سرمايه‌هاي انساني آن را مضاعف كند و توانمندي و كارآمدي اين دانش را براي مواجهه با مسايل علمي ارتقا دهد. در اين مقاله، در پي آن هستيم كه ضمن معرفي اين رهيافت‌ها، با طراحي نمونه‌هايي، امكان و دلالت‌هاي عملي استفاده از رهيافت‌هاي تلفيقي را در طراحي برنامه‌هاي درسي رشته اقتصاد و گرايش‌هاي تخصصي در مقاطع تكميلي آن نشان دهيم؛ ان‌شا الله.‌

In past, philosophy of education and curriculum designing focused on specialization and single disciplinarity approach. But since the turn of the 20th century, by a vast literature of realizing real and new educational needs and competencies beyond a single discipline, and criticizing the limits of that narrow approach to the reality, defining integrated curriculum or non-disciplinarity approaches has been a topic of discussion. Over the last decades, theorists offered six basic categories for non-disciplinary works: Parallel Disciplinary Approach, Interdisciplinary Approach, Multi-Disciplinary Approach, Cross-Disciplinary Approach, Plural-Disciplinary Approach and Supra/Trans-Disciplinary Approach. Through these approaches, integration seemed to be a matter of degree and method from fundamentally different starting points. Economics also is essentially an integrated discipline from different social sciences, mathematics, economic subjects, knowledge and ideas, and even methodology of natural sciences, and inevitability, its curriculum, educational programs and courses can not be designed unless benefited from these literatures and approaches in the curriculum designing subject area. In this article briefly defines the non-disciplinarity approaches and shows their implications, applications and theoretical capacity in designing different possible curriculum and graduate educational branches in Economics.