بررسي نسخه خطي سفرنامه ميرزا محمود شيرازي به بمبيي از ديدگاه مردم شناسي تاريخي

Investigate of copy script travel account Mirza Mahmood Shirazi to Mumbai

ميرزا محمود شيرازي از تاجران شيراز ، در سال 1309 ه . ق برابر با سال 1270 شمسي به قصد تجارت و سياحت به بمبيي مسافرت مي كند. وي ابتدا از راه زميني از شيراز به سمت بوشهر حركت مي كند و در مسير خود از راه قديم شيراز – كازرون يعني از راه صعب و بسيار دشوار كتل هاي پيرزن و دختر عبور مي كند. مسير كازرون به بوشهر از راه هاي شناخته شده آن زمان است كه به لحاظ نفوذ دولت بريتانيا در جنوب ايران و اهميت اين ناحيه براي بريتانيا حفظ و امنيت آن اهميت حياتي دارد. ميرزا محمود پس از اقامت كوتاهي در بوشهر از طريق دريا با كشتي به سمت بمبيي حركت مي كند كه از مسيرهاي بندر لنگه ، بندر عباس ، جاسك گذشته ، سپس وارد كراچي مي شود و از آنجا به بمبيي مي رسد. ميرزا محمود به مدت دو ماه در بمبيي مي ماند و در اين مدت از مكان هاي ديدني بمبيي كه برايش جالب بوده است ديدن مي كند. از مناظر طبيعي مانند پارك گرفته تا مكان هاي فرهنگي و تاريخي چون تياتر ، سيرك ، موزه ، نمايشگاه نقاشي و مسجد و كليسا. ميرزا محمود در تمام اين ديدارها ، مشاهدات خود را به سادگي و شيوايي خاصي به رشته تحرير در مي آورد . غير از اين مكان ها ديگر مشاهدات ميرزا محمود از جمله مراسم هندوها و يا نزاع بين پيروان اديان نيز جالب است . سفرنامه ميرزا محمود از ديد مردم شناسي تاريخي بسيار مفيد است . وي بدون قضاوت در مورد مشاهداتش تنها آنها را به توصيف مي كشد و همين بي طرفي و بي غرضي وي نيز اثر او را از ديد مردم شناسي مهمتر كرده است. هدف از انجام اين مقاله بررسي و تجزيه و تحليل سفرنامه ميرزا محمود شيرازي از ديد مردم شناسي تاريخي و فرهنگي است. تنها نسخه منحصر به فرد سفرنامه ميرزا محمود در آرشيو نسخ خطي كتابخانه مجلس نگهداري مي شود. ي

Mirza Mahmood Shirazi,a merchant from Shiraz, set out for Mumbai in 1309 A.H. His aim was a visit and trade. He started his travel from Shiraz and passed the uneven and meandrous road of Shiraz-Kazeroon, including the steep hills of Peerzan and Doxtar.The path from Kazeroon to Bushehr was among the famous roads of the time which was of a great importance because of its strategic situation for Britain. After a short stay in Bushehr, he set out for Mumbai by sea. He passed Bandar Lengeh, Bandar Abbas, and Jask.then he arrived at Karachi and afterward arrived at Mumbai. He stayed there for two months and visited different sites of that city, including natural landscapes like parks, cultural and historical places such as theaters, circus, Museums, painting exhibits, Mosques and churches. He took notes of all of his observations in very simple style. Besides the above mentioned places, one can points to his watching of Hindus ceremonies and quarrels between religious sects is interesting.Mirza Manhoodʹs travel account is so useful from a historical anthropology. He describes his observations objectively and this objectivity makes his work so significant from an anthropological perspective. This Article aims at investigating into and analyzing his travel account from historical and cultural anthropology views. The only unique copy of this travel account is available in Majles library Archive.