بررسي چند واژه آييني در آداب و رسوم دين مزديسني

A Study on Some Ritual Terms in the Rites of Mazdayasni(Zoroastrian) Religion

منظورِ نگارنده از واژه آييني، واژه اي است كه به مراسمي ديني، يا اجزاي آن مراسم اشاره دارد. در اين مقاله معنا، واژه هاي مترادف و آيين هاي مربوط به سه واژه آييني، «هَفذُرو»، «شِشَه» و «شبگيره» بر اساس تحقيقات كتابخانه اي و به ويژه پژوهش هاي ميداني نگارنده بررسي و درباره ارتباط بين نام هاي گوناگون هر واژه آييني بحث مي شود. «هَفذُرو» نام يكي از بزرگ ترين جشن هاي ايران باستان است كه در ششم فروردين ماه برگزار مي شود. زرتشتيان يزد، اين روز را «هَفذُرو»، زرتشتيان كرمان آن را «اَروِدارو» و پارسيان هند اين جشن را «خردادسال» مي نامند. ششم فروردين در نوشته هاي اسلامي نوروز بزرگ ناميده شده است. ششمين روز فروردين در تقويم ايران باستان روز «خرداد» نام دارد و در سنت زرتشتي روزي بسيار مهم است. درباره اتفاقات مهمي كه در اين روز واقع شده است، متني به زبان فارسي ميانه به نام «روز خرداد و ماه فروردين»، باقي مانده است. «شِشَه» در گويش بهدينان شهر يزد، نام سبزه اي است كه براي مراسم گاهنبار، در سفره درگذشتگان و نوروزِ ديني (نوروز درگذشتگان) كاشته مي شود. اين سبزه با سبزه نوروزي تفاوت دارد و در ظرف روزين (آلياژ مخصوصي از فلز روي كه براي كارهاي آييني زرتشتي استفاده مي شود) يا بر روي كوزه سفالي سبز مي شود. واژه آييني ديگري كه در اين مقاله بررسي مي شود، «شُوگيرَه» (شبگيره) است كه در متون زرتشتي و فرهنگ شفاهي زرتشتيان اَشوداد، جامه، سدر/سدره، چلوار و شياو نيز ناميده مي شود و در مناسك كنوني زرتشتيان عبارت از قطعه پارچه سفيدرنگي است كه در مراسمِ روز سوم پس از مرگ به ياد و نامِ فرد درگذشته، خيرات مي شود.

The ritual term means a word which implies to a religious ceremony or its components. In this article, meaning, synonymous words and rituals related to three ritual words, Havzoru, Shesha and Shovgira will be discussed based on library research and the author’s field studies. Havzoruis one of the greatest celebrations of ancient Iran which is held on the sixth day of the Persian month Farvardin. Zoroastrians of Yazd name this celebration Havzoru, Zoroastrians of Kerman call itArved?ru and Parsis of India name it the ceremony of “Khurdad-Sal”. In Islamic writings, sixth day of Farvardin is called NowrouzBuzurg (Great Nowrouz), it is named in old Iranian calendar Khord?dr?z and is a very important day in the Zoroastrian tradition.Shesha, in the Zoroastrian dialect, is the name of Sabzeh (sprouted wheat grass) which is planted for Gahanb?rCeremony and death rituals. This Sabzeh is grown on the earthenware jars or in the ruzin/rodin plate and is different from the grass plot of Nowrouz.The other ritual term which is reviewed in this article is Shovgira which is also called in the Zoroastrian texts and folklore Ashodad, Jamah, Sedr/Sedrah, Chelwar and Shiyav, which is a piece of white cloth that is consecrated in honor of the departed at the ceremony on the third day after death and is usually given to charity