بررسي ابعاد اجتماعي آيين فتوت در خراسان از قرن سوم هجري تا قرن ششم هجري

A Study on Social Features of Chivalry in Khorasan from 624-627 (A.C)

آيين فتوت و جوان‌مردي يكي از پديده‌هاي ديرپاي تاريخ ايران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به‌حساب مي‌آيد. به رغم نفوذ و گسترش اين مسلك در ميان بسياري از گروه‌هاي اجتماعي، بيش‌تر تحقيقات و پژوهش‌هايي كه در اين زمينه به خامه آمده است به طور عمده جنبه‌هاي عياري و جنگاوري اين سنت اجتماعي را به بحث گذاشته و زواياي اجتماعي و اقتصادي آن را فرو گذاشته‌ است. اين مقاله، با بررسي ابعاد مختلف آيين فتوت در سرزمين خراسان، به اثبات اين موضوع مي‌پردازد كه در خلال دوره مورد بحث تا آغاز عصر خلافت ناصرلدين الله و كوشش او در شكل‌دهي به اين آيين سنت فتوت با آيين تصوف درآميخت. همچنين در طي اين دوره، اين آيين جنبه‌هاي اجتماعي برجسته‌اي يافت؛ چنان‌كه اين ويژگي‌ها در سنت فتوت بغداد به شكل پراكنده و اندك يافت مي‌شد و فقط در زمان خلافت ناصر خليفه عباسي و آن هم در دوره محدودي شكل سازمان‌يافته به خود گرفت. اين مقاله ويژگي فتوت ناصري را مورد پژوهش قرار نمي‌دهد و محدوده آن منحصر به دوره يادشده و آن هم در سرزمين خراسان است، زيرا تاكنون مقاله و تحقيق مستقلي در اين زمينه صورت نگرفته است. روش اين پژوهش توصيفي ـ تحليلي و شيوه گردآوري اطلاعات آن كتاب‌خانه‌اي است.

Chivalry rituals, is one of the lasting traditions in Iran’s history, from old ages to now. In spite of influence and expansion of this way of life, most of researchs relevant to this issue mainly ignored social-economical features of it. Here we try to prove its combination with Sufism. We can find this features only scarcely in Baghdad chivalry tradition. Only at abbasid caliphate (naser) we see it in an organized form. In this paper we use descriptive-analytic method.