صفات فرابشري امامان(ع) از نگاه اصحاب ايمه(ع)

Trans-human Qualities of Imams from the Viewpoint of Imams’ Companions

اختلاف مسلمانان در مسيله امامت، نخستين مسيله اساسي بود كه پس از رحلت پيامبر(ص) رخ نمود. وحياني‌بودن امامت نزد شيعه و انتخابي بودن آن نزد اهل‌سنت، اين اختلاف كلامي ـ فقهي را دامن زد و مبناي بشري يا فرابشري بودن صفات امامان(ع) را پايه‌گذاري كرد. شيعه بر اساس ادله عقلي و روايات متواتر، فرابشري بودن صفات امامان را لازمه امامت شمرد؛ هرچند اهل‌سنت نيز گاهي ناچار به اعتراف به پاره‌اي صفات فرابشري ايمه(ع) شده‌اند اما بيشتر آنان و برخي شيعيان با تمسك به پاره‌اي از روايات و گزينش‌هاي تاريخي منكر صفات فرابشري امامان(ع) گرديده‌اند و بر اين باورند كه اين صفات ساخته و پرداخته غلات است كه پس از قرن سوم و چهارم در ميان شيعيان راه يافته‌اند. در اين مقاله با بيان نمونه‌هايي از ديدگاه اصحاب اميرالمومنين(ع)، همچون سلمان، ابوذر، عمار و اصحاب امامان ديگر، يادآور شده‌ايم كه آنان، ايمه(ع) را حجت و امام دانسته‌اند و از محتواي گفتار و كردار آنان چنين استنباط مي‌شود كه ايمه(ع) را داراي عصمت و علوم ماوراي طبيعي دانسته‌اند و سرانجام به برخي شبهات معاصران در حد گنجايش اين مقاله پاسخ داده شده است و با بررسي سخنان ابن‌قبه و مناظره عبدالله بن ابي‌يعفور با معلّي بن خنيس، به اين ادعا كه ابن‌قبه و ابن‌ابي‌يعفور در شمار منكران صفات فرابشري‌اند، پاسخ گفته‌ايم.

Disagreements among Muslims over the issue of imamate was the first problem that emerged after the demise of the Holy Prophet (peace be upon him). The fact that Shi‘a Muslims treat imamate as a divine position and that the Sunni Muslims take it as a matter of choice further intensified this theological and jurisprudential difference, providing thus the ground for taking qualities of the imams as human or trans-human. Based on rational arguments and successively transmitted narrations, Shi‘ites believe trans-human qualities are essential to imamate. Though some Sunnites are also forced to acknowledge the trans-human qualities of the Imams, most of them and some Shi‘ites, relying on some narrations and historical events, have rejected the trans-qualities of the Imams, believing that these qualities are the mental constructs of Ghulat (extremists) who made their way into Shiite circles following the third and the fourth centuries. Citing certain examples of the viewpoint of Imam Aliʹs companions such as Salm?n, Abuzar, ‘Amm?r and the companions of other Imams, this research shows that they consider the Imams as [divine] authorities. It can be deduced from their words and practices that they were of the view that the Imams were infallible, possessing supernatural sciences. This study goes on to address, within this very short space, only some of the current skepticisms (about imamate). Studying the words of Ibn Qiba and the debate between Abdullah bin Abi Ya‘afur and Mu‘alla bin Khanis rejects this claim that Ibn Qiba and Ibn Abi Ya‘afur were among the refuters of trans-human qualities.