نظام گزاره هاي ارزشي در تفكّر توحيدي در انديشه شهيد مطهري

Mutahhari on the System of Normative Propositions in Theistic Thought

اين مقاله، با مطالعه دقيق، طبقه‌بندي و تحليل آثار استاد مطهري، تلاش كرده است تاثير تفكّر توحيدي در عرصه‌هاي مختلف معرفت را از نظر اين متفكّر مسلمان نشان دهد؛ به ويژه نظر ايشان را كه الهام گرفته از آيه شريفه «انا لله و انا اليه راجعون» مي‌باشد، بسط داده و به دو شاخص «از اويي» و «به سوي اويي» اشاره مي‌كند و نشان مي‌دهد كه با اين دو شاخص، مي‌توان مباني مستحكمي براي گزاره‌هاي ارزشي تدارك ديد. اين مقاله، تجلّي اوامر الهي را در دو عرصه نقل و عقل دانسته و براي گزاره‌هاي ارزشي عقلي، دو قسم گزاره‌هاي ناظر به الزام اخلاقي و گزاره‌هاي ناظر به الزام غير اخلاقي قايل شده است. شاخص مهم ديگر كه به منزله روح اعمال انسان است، انگيزه و قصد الهي است. به اين ترتيب و با تركيب حالات مختلف شاخص‌هاي مذكور، شانزده حالت گوناگون پديد مي‌آيد؛ اما در مقاله استدلال شده است كه در تفكّر توحيدي، تنها هفت حالت آن مي‌تواند يك فعل بايسته باشد.

In this article, I shall describe the influence of theistic thought on variant dimensions of knowledge through classification and analysis of Mutahhari’s writings. In particular, I shall develop two criteria which have been inspired from 2: 156 (We are for God and we shall return toward him). These criteria are “from-him-ness” and “toward-him-ness” and they can be counted as a basis for normative propositions. I believe that divine orders have been manifested both in reason and revelation. Meanwhile, rational normative propositions can be divided into propositions of moral obligation and that of non-moral obligation. A further criterion, which is the spirit of human actions, is godly motivation. Hence, putting these criteria together, we will have sixteen cases, seven cases of which, I shall argue, would be a recommended action in theistic thought.