نقد چاپ سنگي فرهنگ مويّدالفضلا (فصول عربي و تركي)

Lithography of Moʹʹayyed ol-Fozalāʹʹ Dictionary

فرهنگ لغت از جمله منابعي است كه در طول روزگاران نگاه دارنده زبان، فرهنگ و دانش يك ملت به شمار مي‌آيد. روابط ديني، فرهنگي، سياسي و اقتصادي ملت‌ها با يكديگر، همواره تاثير بسزايي در به وجود آمدن اين گونه آثار داشته است. به همين دليل مي‌بينيم كه از يك سو ايرانيان، پس از ظهور اسلام، رفته رفته به تاليف كتاب‌هاي لغت عربي همت گماشتند و از سوي ديگر، مردمي كه در ديار هندوستان به‌سر مي‌بردند، به تاليف فرهنگ لغات فارسي و واژگان دخيل پرداختند كه از بين آنها، فرهنگ مويّد الفضلا كه در سال 925 ه . ق. به‌وسيله «محمّدبن لاد دهلوي» با در نظر گرفتن حرف اول كه واژه «كتاب» ناميده شده و نيز حرف آخر باعنوان «باب» و در سه فصل عربي، فارسي، تركي تاليف شده، از اهميّت ويژه‌اي برخوردار است. اين فرهنگ ارزشمند تنها دوبار در كشور هند، در دو جلد منتشر شده كه متاسفانه اين نسخه، در بسياري جاها از دقت و امانت‌داري خالي است؛ بنابراين در اين‌جا بر آن شديم تا ضمن تصحيح فصول عربي و تركي، با روشي التقاطي بين سه نسخه خطيِ مجلس، دانشگاه تهران، آستان قدس و نيز چاپ هندي، پاره‌اي از اشكالات و اشتباهات چاپ هند را خاطرنشان سازيم.

Moʹayyed ol-Fozal?ʹ dictionary, published in India, has been compiled by Muhammad ibn Shaykh L?d Dihlavi in 925 A.H./1519 A.D. This unique dictionary is divided into 3 chapters: 1. Description of Arabic words into Persian 2. Description of Persian words into Persian 3. Description of Turkish words into Persian Unfortunately, this book has not been edited till now and it has been only twice lithographically printed in India. This article, by considering three existing manuscripts in Iranian libraries - Ast?n Gods Razvi, Majles Shor?ye Melli and Tehran University – attempts to edit the version of this dictionary printed in India.