بررسي تاريخي وضعيت خمس در عصر حضور ايمه(ع)

A Review of Historical course of development of Khums (the Fifth) at the Time of Shiʹʹa Imams

يكي از تكاليف شرعي كه خداوند در قرآن‌ كريم بر مسلمانان واجب كرده، پرداخت خمس است. برپايه ديدگاه اهل‌سنت، مصداق خمس در آيه 41 سوره انفال تنها غنايم جنگي است، اما براساس ديدگاه ايمه اطهار(ع)، مصداق خمس تنها غنايم جنگي نبوده، بلكه تمامي منافع و عوايد ساليانه را شامل مي‌شود. با توجه به اهميت و جايگاه خمس، رسول خدا(ص) و امامان معصوم(ع) علاوه بر تبيين مصاديق خمس، براي اجراي آن نيز اهتمام ورزيده‌اند. طبق اين ديدگاه، آن دسته از روايات معصومان(ع) كه بر حليت تصرف در مال متعلَّق خمس دلالت مي‌كند ناظر به شرايط و مقطع خاص و به علت شرايط سياسي- اقتصادي و اجتماعي بوده است. بنابراين در عصر غيبت هم وجوب پرداخت خمس همچنان باقي است. در اين پژوهش تلاش شده تا با بررسي تاريخي وضعيت خمس در عصر حضور، به‌صورت توصيفي و تحليلي، شبهه‌هاي تاريخي اين موضوع و ديدگاه اهل‌‌سنت مورد بررسي و نقد قرار گيرد.

One of the religious obligations which God has made incumbent on Muslims as stated in the Glorious Quran is paying Khums. According to Sunni view, the word khums mentioned in the verse 41 of Chapter 8 (Sura Anfal: The Spoils of War) only refers to ghanima (spoils of war). According to the infallible Imamsʹ view, however, khums is not only paid on ghanima but also on the annual profits and gains. Given the importance and status of khums, the Holy Prophet of Islam and the infallible Imams not only elaborated on the instances for which khums must be paid, but also made great efforts to enforce this religious principle. According to this view, the narrations indicating that Shiʹa Imams consider khums as lawful, which is related to a specific trend or juncture due to political, economic and social purposes, can by analyzed. It is also obligatory to pay khums during occultation period. Using a descriptive-analytical method, the present paper seeks to resolve the historical doubts cast on this issue and challenge Sunni view on khums in the light of a review of the historical course of development of khums during the presence of the infallible Imams.